Benzo's grotendeels voor eigen rekening

Orale benzodiazepineagonisten worden vanaf 1 januari 2009 niet langer vergoed vanuit de basisverzekering. Voor vier gevallen geldt een uitzondering: behandeling van epilepsie, behandeling van angststoornissen als therapie met antidepressiva heeft gefaald, behandeling bij multipele psychiatrische problematiek en palliatieve sedatie bij terminale zorg. Deze voorwaarden zijn opgenomen in Bijlage 2 van de Regeling zorgverzekering.
Om de wel te vergoeden voorschriften van de niet te vergoeden voorschriften te kunnen onderscheiden, moet de arts de code B2 op het recept vermelden. Hiermee geeft de arts aan dat het voorschrift aan de wettelijke voorwaarden voldoet.
De minister heeft de vergoeding beperkt omdat deze middelen vaak te lang en te gemakkelijk zouden worden gebruikt. Daarnaast verwacht de minister met de maatregel € 70 miljoen te besparen. Sommige zorgverzekeraars hebben aangegeven coulant om te gaan met de vergoeding van benzodiazepinen als het gebruik van deze middelen wordt afgebouwd.

Verschuiving in de tijd

De afgelopen jaren lag in december duidelijk een piek in het benzodiazepinegebruik. In 2006 en 2007 verstrekten openbare apotheken in december 11% respectievelijk 16% meer standaarddagdoseringen (DDD’s) dan in een gemiddelde andere maand. Hierbij is gecorrigeerd voor het aantal werkdagen per maand. In december 2008 kwam dit percentage uit op 26. Ten opzichte van het jaar daarvoor komt dit overeen met een extra toename van ongeveer tweemiljoen DDD’s.
Een deel van de benzodiazepinegebruikers blijkt de laatste dagen van het vorige jaar te hebben aangegrepen om een kleine voorraad aan te leggen. Op basis van deze cijfers was een terugval in januari te verwachten. Daarnaast was het de vraag of de stopzetting van de benzodiazepinevergoeding zou prikkelen tot stoppen of afbouwen. In de eerste maand van dit jaar nam het aantal DDD’s af met 19% ten opzichte van het gemiddelde van de afgelopen drie jaar; een daling van driemiljoen DDD’s. In verband met het hamstereffect in december is tweederde van deze daling toe te schrijven een verschuiving van het aantal verstrekkingen in de tijd. De werkelijke afname van het gebruik is vooralsnog beperkt tot 6%. Op dit moment is echter nog niet duidelijk hoeveel van de resterende gebruikers een afbouwschema hanteren.

Verschuiving in de financiering

Van het totale bedrag aan benzodiazepinen die apotheken in januari verstrekten, brachten zij 76% rechtstreeks in rekening bij de patiënt. Dit totale bedrag bestaat uit de kosten van het geneesmiddel – na aftrek van de clawback – en de afleververgoeding voor de apotheek. De overige 24% van de recepten is waarschijnlijk voorzien van de code B2 en declareert de apotheek bij de zorgverzekeraar. Met deze verhouding ligt de minister op koers voor de beoogde besparing. Vooralsnog is dat niet zozeer vanwege de terugloop in het gebruik als wel via een verschuiving van de collectieve lasten naar de vooral oudere zorgconsument. Het verschil tussen de recepten met of zonder B2-code is daarbij overigens niet zo groot. Zo is het aantal afgeleverde pillen per recept vrijwel gelijk, evenals het bedrag per voorschrift.

figuur 1: Aantal verstrekkingen aan DDD’s in de periode januari 2006 t/m januari 2009, gecorrigeerd naar 21 werkdagen per maand.

Ten minste tweederde van de afname in januari 2009 is toe te schrijven aan het hamstereffect in 2008 en eenderde aan stoppen met benzodiazepinegebruik. 

figuur 2: Uitgavenontwikkeling benzodiazepinen per maand in de periode januari 2008 t/m januari 2009

Van het totale bedrag aan benzodiazepinen die apotheken in januari verstrekten, brachten zij 76% rechtstreeks in rekening bij de patiënt. Met 24% aan B2-recepten ligt de beoogde besparing op koers.