Niet door de mond, maar...

Van de circa 160 miljoen WMG-voorschriften die openbare apotheken in 2008 verwerkten, betrof 80% een geneesmiddel voor orale toediening. Het gaat hierbij in hoofdzaak om tabletten, capsules en dranken. De overige 20% van de verstrekkingen betreft geneesmiddelen die via een andere toedieningsweg hun werkzaamheid uitoefenen. Daarbij worden de volgende toedieningswegen het vaakst toegepast: op de huid (cutaan), onder de huid (subcutaan), via inhalatie, als oogdruppels (oculair) en in de neus (nasaal).

Op de huid

Receptgeneesmiddelen die op de huid moeten worden aangebracht, zijn het afgelopen jaar 6,8 miljoen keer afgeleverd. De hiermee gepaard gaande uitgaven bedroegen € 95 miljoen. De grootste groep binnen deze huidmiddelen zijn met 3,7 miljoen verstrekkingen de corticosteroïden, al dan niet in combinatie met antibacteriële middelen. Enkelvoudige corticosteroïden worden doorgaans gebruikt bij eczeemklachten, waarbij ze als crème of zalf op de aangedane huid worden gesmeerd. In combinatie met antibacteriële middelen of antimycotica worden ze ingezet bij huidinfecties ter leniging van de irritatie die de infectie met zich meebrengt.

Onderhuids

Van de 2,2 miljoen verstrekkingen van geneesmiddelen die subcutaan hun werking uitoefenen, vormen insulines de hoofdmoot met 1,5 miljoen afleveringen in 2008. Daarnaast worden zo’n 225.000 verstrekkingen van geneesmiddelen uit de heparine-groep (antibloedstollingsmiddelen) onderhuids toegediend.

Via inhalatie

Geneesmiddelen die via inhalatie worden toegepast, zijn de middelen bij astma/COPD (6,5 miljoen voorschriften). De twee belangrijkste groepen geneesmiddelen bij astma en COPD zijn luchtwegverwijders en ontstekingsremmers (corticosteroïden). Via deze toedieningsweg hebben de openbare apotheken 3,4 miljoen keer een luchtwegverwijdend middel verstrekt voor een totaalbedrag van € 133 miljoen. Corticosteroïden zijn 1,2 miljoen keer afgeleverd en kenden een omzet van € 50 miljoen. Combinatiepreparaten van ontstekingsremmers en luchtwegverwijders zijn 1,9 miljoen keer verstrekt met € 187 miljoen aan bijbehorende omzet. Onder de luchtwegverwijders valt ook tiotropium (Spiriva®), dat wordt voorgeschreven bij COPD. Dit middel alleen nam in 2008 meer dan de helft van de uitgaven binnen deze groep voor rekening, tegen nog geen kwart van alle afleveringen in deze groep.

Op de ogen

Receptplichtige medicijnen die hun toepassing hebben op de ogen, zijn het afgelopen jaar 4,7 miljoen keer verstrekt. Hiervan vormen kunsttranen, die bij droge ogen worden voorgeschreven, de grootste groep met 1,4 miljoen voorschriften. Bij een geïnfecteerd oog ten gevolge van een bacterie worden antimicrobiële middelen veel voorgeschreven (1 miljoen voorschriften; o.a. fusidinezuur ooggel en chlooramfenicol oogzalf). Een derde veelgebruikte groep voor de ogen zijn oogboldrukverlagende geneesmiddelen voor de behandeling van glaucoom (1 miljoen voorschriften; o.a. latanoprost oogdruppels en timolol oogdruppels).

In de neus

De meeste receptgeneesmiddelen voor nasaal gebruik zijn corticosteroïdenbevattende neussprays bij allergieën. In 2008 leverden de openbare apotheken 2,4 miljoen keer een dergelijk middel voor nasaal gebruik af voor een totaalbedrag van € 50 miljoen. De meest verstrekte geneesmiddelen uit deze groep zijn fluticason (Flixonase®, 842.000), mometason (Nasonex®, 687.000) en budesonide (Rhinocort®, 286.000).

Tabel 1: Top 10 meest verstrekte receptgeneesmiddelen in 2008 die niet oraal worden toegepast

Salbutamol voert de lijst aan van meeste gebruikte geneesmiddelen (op ATC5-niveau) die niet oraal worden toegepast. Verder valt op dat fluticason drie keer een vermelding heeft.