Alendroninezuur prijsbreker

Voor de behandeling van (botontkalking) osteoporose zijn verschillende mogelijkheden: met en zonder geneesmiddelen. De belangrijkste geneesmiddelengroep vormen de bisfosfonaten. Deze middelen remmen de botafbraak, onder andere door te voorkomen dat calcium aan het bot wordt onttrokken. Raloxifeen (Evista) is geregistreerd voor toepassing bij osteoporose bij vrouwen na de overgang. Het oefent een oestrogene werking uit op het bot, maar is geen oestrogeen. Door een tekort aan oestrogenen kan bij vrouwen na de menopauze osteoporose ontstaan. Op grond van de huidige inzichten wordt tegenwoordig niet meer aanbevolen om na de menopauze oestrogenen toe te dienen.

Calciumrijk dieet

Gebruik van voedsel met voldoende calcium kan ook osteoporose tegengaan. Voor volwassenen is de dagelijkse calciumbehoefte 1000 mg. Zuivel is een belangrijke calciumbron. Zo bevatten zowel melk, yoghurt als vla 1200 mg calcium per liter. Afhankelijk van de mate van belegenheid bevat 100 g kaas tussen 500 en 1000 mg calcium. Ander calciumrijk voedsel is groene bladgroente. Voor mensen die onvoldoende calcium met het voedsel binnenkrijgen zijn – al dan niet in combinatie met vitamine D3 – calciumhoudende geneesmiddelen beschikbaar. Vitamine D3 bevordert de opname van calcium uit het voedsel en onder invloed van zonlicht maakt de mens vitamine D3 zelf aan.

Bisfosfonaten

De meest toegepaste bisfosfonaten zijn alendroninezuur (Fosamax) en risedroninezuur (Actonel). In de eerste helft van 2008 verstrekten de Nederlandse apotheken 590.000 keer een bisfosfonaat. Voor heel 2008 komt dit uit op ruim 1,2 miljoen.* Dat betekent een stijging van 6,1% ten opzichte van 2007. De daarmee gepaard gaande kosten komen in 2008 naar verwachting uit op € 52 miljoen. Hierin zijn niet de kosten voor de werkzaamheden van de apotheek begrepen. In 2007 werd nog € 62,6 miljoen uitgegeven, dat betekent een daling van 17%. De prijs van alendroninezuur is sinds 1 juni 2008 fors gedaald als gevolg van het preferentiebeleid van zorgverzekeraars. De gemiddelde kosten per dagdosering (DDD) daalden hierdoor met 85% van € 0,70 tot € 0,11. Alendroninezuur neemt binnen de groep bisfosfonaten 57% van de verstrekte DDD’s voor zijn rekening. De combinatie van alendroninezuur met vitamine D3 nog eens 8,5%. Risedroninezuur is goed voor 26,8%. Het afgelopen jaar hebben circa 260.000 personen bisfosfonaten gebruikt. Van hen is 83% vrouw. Van de gebruikers is 71% 65 jaar of ouder.

Calcium

Het aantal verstrekkingen van calciumpreparaten komt in 2008 uit op 1,25 miljoen, een stijging van bijna 15% ten opzichte van 2007*. De hiermee gepaard gaande kosten zijn in 2008 met 11% toegenomen tot € 22,8 miljoen. In deze cijfers zijn niet de verstrekkingen van de combinatiepreparaten van bisfosfonaten met calcium betrokken. Die zijn bij de bisfosfonaten meegeteld; de twee beschikbare combinatiepreparaten hebben binnen die groep samen een aandeel van 1,1%.

Raloxifeen

Het gebruik van raloxifeen neemt de afgelopen`jaren gestaag af. Het aantal voorschriften was in 2002 met 26.500 het hoogst. In 2008 is dat afgenomen tot slechts 14.250. De totale kosten die aan dit middel zijn besteed bedroegen in 2008 bijna € 900.000.

*Door de introductie van de deelleveringen als basisprestaties binnen de nieuwe tariefstructuur, valt het aantal verstrekkingen vanaf 1 juli 2008 in werkelijkheid hoger uit. Op basis van de ontwikkeling in het aantal verstrekte standaarddagdoseringen is een schatting gemaakt van het aantal verstrekkingen. De SFK zal in de loop van dit voorjaar een rubriek wijden aan deze problematiek.

figuur 1: Het gebruik van bisfosfonaten en calciumproducten uitgedrukt in DDD’s (x miljoen)

Het gebruik van calciumpreparaten stijgt iets sneller dat van de bisfosfonaten. De piek in het vierde kwartaal 2007 lijkt een hamstereffect. Het achterblijven van de omzet in het eerste kwartaal 2008 past in dat beeld.