Eénderde van de 65-plussers aan de protonpompremmers

Protonpompremmers zijn maagzuurremmende geneesmiddelen. Hun werking is gebaseerd op de beïnvloeding van een enzymsysteem in die cellen van de maagwand die het maagzuur produceren. Het gebruik van protonpompremmers, waarvan omeprazol, pantoprazol en esomeprazol de belangrijkste vertegenwoordigers zijn, is al jaren sterk stijgende. Leverden de openbare apotheken deze middelen in 2000 nog 2,5 miljoen keer, in 2007 is dit opgelopen tot 6,2 miljoen.

Protonpompremmers

Omeprazol (Losec®) is al jaren de meest populaire protonpompremmer. In 2007 is omeprazol 3 miljoen keer verstrekt via de apotheek (+18% ten opzichte van 2006). Op de tweede positie staat pantoprazol (Pantozol®) met 1,9 miljoen verstrekkingen (+15%). De omzet van pantoprazol (€ 106 miljoen; +9% ten opzichte van 2006) is echter € 6 miljoen hoger dan die van het goedkopere (generieke) omeprazol (€ 100 miljoen; +6%). Esomeprazol (Nexium®) is het afgelopen jaar bijna 1 miljoen keer afgeleverd (+17% ) voor een totaal bedrag van € 61 miljoen (+10%). Omeprazol is één van de twee middelen in de groep protonpompremmers waarvan een generieke variant in de handel is. De andere is lansoprazol (Prezal®), maar dat heeft in Nederland vrijwel geen voet aan de grond gekregen. Mede onder invloed van de diverse convenantafspraken zijn de kosten per verstrekking van omeprazol gedaald van € 102 in 2000 tot € 27 in het afgelopen jaar. Van de andere protonpompremmers liggen de kosten per verstrekking aanmerkelijk hoger.

Voorkeur voor omeprazol

Bij het maken van een keuze tussen de diverse protonpompremmers blijkt dat voorschrijvers een duidelijke voorkeur hebben voor omeprazol. Als een protonpompremmer wordt voorgeschreven aan iemand die in het half jaar daarvoor niet dezelfde protonpompremmer heeft gehad, werd in 2007 in 55% van de gevallen omeprazol gekozen. Als het aan de huisartsen ligt, gaat dit percentage nog verder omhoog: zij kiezen in 64% van de gevallen voor omeprazol, terwijl specialisten dat maar voor 22% doen. Specialisten hebben een voorkeur voor pantoprazol, waar zij in 51% van de situaties voor kiezen. Uit gegevens over de eerste helft van 2008 blijkt dat het aandeel eerste voorschriften van omeprazol verder toeneemt tot 58%. Dit betekent dat voorschrijvers in toenemende mate kiezen voor omeprazol. Als deze trend zich voortzet, zal het marktaandeel van omeprazol (in 2007: 48,5%) in de komende jaren nog enkele procenten groeien.

Kenmerken gebruikers

In 2007 ontvingen 1,8 miljoen personen een of meer keer een protonpompremmer. Dit komt neer op meer dan 1 op de 10 Nederlanders. Meer dan de helft (1 miljoen personen) heeft omeprazol gebruikt. Pantoprazol en esomeprazol zijn aan 562.000 respectievelijk 290.000 gebruikers verstrekt. Hierbij komt het uiteraard voor dat patiënten in de loop van het jaar zijn gewisseld van maagzuurremmer en hierdoor in meer dan één categorie vallen. De aantallen gebruikers van de diverse geneesmiddelen kunnen dus niet bij elkaar worden opgeteld. Het gebruik neemt sterk toe met de leeftijd. Personen van 65 jaar of ouder consumeren naar verhouding het meest: 33 op de 100 ouderen gebruikt deze middelen. Voor mensen in de leeftijdscategorieën 21 tot met 40 jaar en 41 tot en met 64 jaar zijn deze aantallen 7 respectievelijk 16.

Figuur 1: Aandeel voorschriften protonpompremmers in 2007

Artsen schrijven in toenemende mate het goedkope omeprazol voor. Het marktaandeel van omeprazol zal hierdoor de komende tijd verder groeien.