Dure middelen gaan wijkapotheek voorbij

De uitgaven aan geneesmiddelen die meer dan € 500 per voorschrift kosten, namen in de afgelopen 5 jaren sterk toe. In 2007 waren deze geneesmiddelen verantwoordelijk voor € 700 miljoen van de totale uitgaven aan farmaceutische zorg en voor bijna 40% van de totale uitgavenstijging. Een steeds groter deel van deze middelen bereikt de patiënt via andere kanalen dan de reguliere (wijk)apotheek. Dit verschijnsel wordt ook wel unieke levering of selectieve distributie van specialistische geneesmiddelen genoemd.

Eén partij

De middelen die op deze wijze hun weg naar de patiënt vinden hebben een aantal gemeenschappelijke kenmerken: ze zijn bestemd voor een relatief kleine patiëntengroep, ze worden meestal met verpleegkundige toegediend en ze zijn kostbaar. Fabrikanten kiezen er voor om deze geneesmiddelen niet - zoals gebruikelijk - via iedere groothandel aan te bieden, maar gaan slechts met één partij in zee. Deze landelijk werkende organisaties, zoals Red Swan, Apotheekzorg, Klinerva, Medizorg en Alloga, leveren geneesmiddelen rechtstreeks aan de patiënt. Deze handelwijze geldt niet voor alle geneesmiddelen die tot de selectieve leveringen worden gerekend. Voor een deel daarvan kan de patiënt het voorgeschreven geneesmiddel wel van de eigen apotheek betrekken.

Omzetgroei

Zowel het aantal geneesmiddelen dat selectief wordt gedistribueerd als de bijbehorende omzet groeit relatief sterk. De uitgaven van de betrokken geneesmiddelen kwam in 2007 uit op € 518 miljoen. Dit is een toename van 25% ten opzichte van het jaar daarvoor. Deze toename loopt vrijwel volledig via de bedrijven die zich richten op de directe leveringen. De uitgaven via de reguliere openbare apotheek bleven in de periode 2004 tot en met 2007 vrijwel gelijk.

TNF-alfaremmers

Adalimumab en etanercept behoren tot de TNF-alfablokkerende middelen die onder meer worden ingezet bij ernstige vormen van reuma. De omzet van beide geneesmiddelen, die gerekend worden tot de directe leveringen, is in 2007 wederom sterk gegroeid. In de top 10 van alle geneesmiddelen met de hoogste omzet staat etanercept (Enbrel®) op een zesde plaats met een omzet van € 80 miljoen. Dit is een stijging van ruim 20% ten opzichte van 2006. Deze stijging gaat geheel aan de reguliere openbare apotheek voorbij. Adalimumab (Humira®), waarvan nagenoeg alle verstrekkingen uitsluitend via één exclusieve apotheek lopen, vinden we op de zevende plaats in de top 10 terug met een omzet van € 73 miljoen. Dit is een stijging van 18% ten opzichte van 2006. Een andere TNF-alfaremmer is infliximab (Remicade®). In de loop van 2007 is dit middel toegelaten tot het basispakket voor toepassing buiten het ziekenhuis. Tot die tijd werd infliximab uitsluitend vergoed binnen de muren van het ziekenhuis. In tegenstelling tot adalimumab en etanercept wordt infliximab niet als directe injecties toegepast, maar geschiedt de toediening via een infuus.

Figuur 1: Omzet directe leveringen via reguliere openbare apotheken en via apotheken die zich richten op directe leveringen

De omzetgroei van geneesmiddelen die gerekend worden tot de directe leveringen gaat in zijn geheel aan de reguliere apotheek voorbij.