Oogmedicatie onder de loep

De groep ooggeneesmiddelen kent een grote diversiteit. Zo worden ze ingezet ter bestrijding van ooginfecties, bij de behandeling van glaucoom, bij droge ogen en ter bestrijding van allergische - en ontstekingsreacties. Ook worden oogdruppels gebruikt om een verwijding van de pupil te bewerkstelligen. In totaal verstrekten Nederlandse apotheken in 2007 4,7 miljoen keer een geneesmiddel voor het oog dat in het basispakket is opgenomen. Oogmedicatie is relatief goedkoop. Van de €80 miljoen aan uitgaven in 2007 is €28 miljoen bestemd voor de vergoeding van de werkzaamheden in de apotheek. De gemiddelde kosten aan geneesmiddelen voor het oog komen daarmee uit op € 11 per verstrekking tegen € 26 voor alle geneesmiddelen.

Droge ogen

Geneesmiddelen toegepast bij de droge ogen, kunsttranen zijn in 2007 binnen de groep oogmiddelen het meest verstrekt. Van het totaal aantal verstrekkingen zijn er 1,3 miljoen bestemd voor droge ogen. Ze zijn beschikbaar in de vorm van oogdruppels, ooggel en oogzalf. Ze bevatten een verdikkingsmiddel waardoor de ogen langer vochtig blijven, maar geen echt geneesmiddel in de vorm van een werkzame stof.

Ooginfecties en ontstekingsremmers

In 2007 werden geneesmiddelen ter bestrijding van bacteriële of virale ooginfecties 1 miljoen keer verstrekt. Fusidinezuur (ooggel) nam daarvan 460.000 voorschriften voor zijn rekening en chlooramfenicol (druppels en zalf) 310.000. In combinatie met geneesmiddelen die ontstekingsreacties tegen gaan, zijn de middelen bij een ooginfectie 300.000 keer verstrekt, waarvan de combinatie dexamethason met tobramycine (Tobradex®) met 200.000 keer het vaakst. Oogmedicatie met louter ontstekkingsremmende middelen is onder te verdelen in prostaglandinesyntheseremmers, zoals NSAID’s, en corticosteroïden. Ketorolac oogdruppels is met 120.000 verstrekkingen koploper in de eerste groep die voornamelijk post-operatief worden gebruikt, terwijl prednisolon (oogdruppels/zalf) dat met 110.000 voorschriften in de tweede groep is.

Glaucoom

Behandeling van glaucoom is mogelijk met oogboldrukverlagende geneesmiddelen, die in 2007 meer dan 1 miljoen keer werden verstrekt. Hiervan zijn latanoprost oogdruppels (Xalatan®) met 290.000 en timolol oogdruppels/gel met 170.000 voorschriften de meest toegepaste middelen. Glaucoom is een oogkwaal waarbij de druk in de oogbol is verhoogd en die onbehandeld leidt tot gezichtsvelduitval en uiteindelijk tot blindheid. Glaucoommiddelen gaan verdere beschadiging van het oog tegen, maar reeds opgetreden schade is niet door oogmedicatie te herstellen. Bij de glaucoommiddelen zijn ook de acetazolamide tabletten ingedeeld. Dit middel dat ook gebruikt wordt bij epilepsie, is in 2007 bijna 50.000 keer verstrekt.
Glaucoommiddelen worden door 175.000 mensen gebruikt die hun medicatie van een apotheek betrekken. Het is de enige groep onder de oogmiddelen die chronisch wordt gebruikt. Gemiddeld verstrekt een apotheek 6,1 keer een glaucoommiddel aan een patiënt. De daarmee gepaard gaande kosten komen met bijna € 30 per voorschift ver boven het gemiddelde in de groep oogmiddelen uit.

Overige middelen

Oogmiddelen bij allergische reacties worden voornamelijk in het hooikoortsseizoen verstrekt. In totaal gaat het om 600.000 verstrekkingen per jaar van oogdruppels met antihistaminica of bloedvatvernauwers.
Mydriatica (pupilverwijders) werden in 2007 bijna 40.000 maal verstrekt ter voorbereiding van een oogonderzoek.

Droge ogen

Geneesmiddelen toegepast bij de droge ogen, kunsttranen zijn in 2007 binnen de groep oogmiddelen het vaakst verstrekt. Van het totaal aantal verstrekkingen zijn er 1,3 miljoen bestemd voor droge ogen. Ze zijn beschikbaar in de vorm van oogdruppels, ooggel en oogzalf. Ze bevatten een verdikkingsmiddel waardoor de ogen langer vochtig blijven, maar geen echt geneesmiddel in de vorm van een werkzame stof.

Figuur 1: Uitgaven aan oogmedicatie in 2007 in miljoen euro’s

De uitgaven aan glaucoommiddelen nemen bijna de helft van de totale uitgaven aan oogmedicatie voor rekening.