Verwerkingsgraad bereikt hoogtepunt

De verwerkingsgraad, het aantal voorschriften per fulltime apothekersassistent, is een maatstaf om te beoordelen hoe het personeelsbestand zich verhoudt tot de werkdruk in de apotheek. Volgens berekeningen van de Stichting Farmaceutische Kengetallen (SFK) komt de gemiddelde verwerkingsgraad in 2007 uit op 14.500 voorschriften per fulltime apothekersassistent, een historisch record. Bij de berekening van de verwerkingsgraad wordt uitgegaan van de verstrekte WMG- en Buiten-WMG-geneesmiddelen ongeacht of deze vergoed worden door de zorgverzekeraar. Medische hulpmiddelen zoals stoma- en incontinentiematerialen, alsmede niet-geneesmiddelen die niet geregistreerd worden via het apotheekinformatiesysteem, worden niet meegeteld bij de vaststelling van de verwerkingsgraad. Ook de verbandmiddelen, die met ingang van 2006 niet langer tot de farmaceutische hulp worden gerekend, maar onder de medische hulpmiddelen vallen, zijn niet meegenomen in de vaststelling van de verwerkingsgraad. Voor 2007 kwam het op deze wijze bepaalde aantal voorschriften uit op bijna 165 miljoen. Dit komt neer op een stijging van 6% ten opzichte van 2006, terwijl het aantal FTE’s aan apothekersassistenten met 4% steeg.

De hoogte van de verwerkingsgraad is een objectieve maat voor de werkdruk in de apotheek. Voor de wijze waarop de werkdruk wordt ervaren, spelen diverse andere factoren een rol, zoals de mate waarin apothekers elektronisch voorbereide recepten van voorschrijvers ontvangen, de wijze waarop avond- en weekenddiensten zijn georganiseerd, het al dan niet voorhanden zijn van robotisering in de apotheek en de mate waarin apotheekbereidingen plaatsvinden.

Meer apotheken, meer personeel

Evenals het aantal voorschriften is in 2007 ook het aantal openbare apotheken in ons land fors gestegen. Zoals de SFK al eerder rapporteerde, waren er eind 2007 in totaal 1.893 apotheken, tegen 1.825 eind 2006, een groei van 3,7%. In lijn met deze toename is ook een duidelijke stijging zichtbaar in het personeelsbestand van de apotheek. Het Pensioenfonds Medewerkers Apotheken (PMA) heeft in 2007 21.836 apotheekmedewerkers geregistreerd, zowel apothekersassistenten als overig personeel. Ten opzichte van het voorgaande jaar betreft dit een stijging van 4,5%. Het toenemend aantal verstrekkingen en de achterblijvende groei van het apotheekpersoneel kunnen duiden dat er meer druk komt op de arbeidsmarkt in de apotheekbranche. De Stichting Bedrijfsfonds Apotheken (SBA) voorspelt bij ongewijzigd beleid een aanzienlijk tekort aan apothekersassistenten.

Kenmerken

Volgens opgave van het PMA bedroeg het aantal werkzame apothekersassistenten in de openbare apotheken op 1 januari 2008 16.027 personen. Ten opzichte van het voorgaande jaar betreft dit een stijging van 600 personen (+3,9%). De meeste apothekersassistenten geven er de voorkeur aan om parttime te werken. Evenals in de afgelopen paar jaar kwam de gemiddelde werkweek in 2007 uit op 25,5 uur. Van alle apothekersassistenten heeft 26% een voltijdsbetrekking (36 uur per week). Met 99% vrouwen is apothekersassistent typisch een vrouwenberoep.
Het aantal ondersteunende medewerkers in openbare apotheken is toegenomen van 5.457 tot 5.809 personen (+6,5%). Ook hierbij gaat het in ruim driekwart van de gevallen om vrouwen. Van de ondersteunende medewerkers heeft 18% een voltijdsbetrekking. Gemiddeld werken zij 19 uur per week. Het is de SFK niet bekend in welke mate deze ondersteunende medewerkers werkzaamheden verrichten die de werkdruk, zoals uitgedrukt in de verwerkingsgraad, verlichten.

Figuur 1: Ontwikkeling verwerkingsgraad in de openbare apotheek

Een fulltime apothekersassistent verwerkte in 2007 14.500 voorschriften, een nieuw hoogtepunt. Dit wordt nog eens bekrachtigd door het gegeven dat in 2006 en 2007 de leveringen van verbandmiddelen niet meer zijn meegerekend, terwijl dit in eerdere jaren wel nog het geval was. Anders zou de verwerkingsgraad nog hoger zijn uitgekomen.