Een weesgeneesmiddel in de eerste lijn

Eind 2001 heeft Novartis een vergunning gekregen voor het in de handel brengen van imatinib (Glivec) als weesgeneesmiddel. Dit stempel kan door de Europese registratieautoriteit (EMEA) aan een geneesmiddel worden toegekend dat veelbelovend is en door een relatief klein patiëntenaantal zal worden gebruikt. In dat geval is minder klinisch onderzoek vereist dan bij gewone geneesmiddelen. Het spreekt voor zich dat toepassing van een weesgeneesmiddel vooral direct na toelating op de markt met intensieve begeleiding plaatsvindt. De fabrikant van Glivec, Novartis, won er in 2002 de Internationale Galenus geneesmiddelenprijs mee, een prijs die wordt toegekend aan succesvolle innovaties. Glivec is beschikbaar in tabletten van 100 en 400 milligram en heeft een prijs van € 20,83 respectievelijk € 81,60 euro per tablet. De tabletvorm draagt eraan bij dat het geneesmiddel gemakkelijk in de thuissituatie kan worden gebruikt.

Geen standaarddosis

Imatinib is opgenomen in het geneesmiddelenvergoedingssysteem, in eerste instantie uitsluitend voor de geregistreerde indicatie behandeling van chronische myeloïde leukemie (CML). Later is de registratie uitgebreid en wordt het middel ook toegepast bij andere vormen van leukemie en voor de behandeling van sommige vormen van maag- en darmkanker (gastro-intestinale tumoren) en huidkanker (dermatofibrosarcoma protuberans). De verschillende toepassingen kennen verschillende doseringen. Bovendien is de dosering, afhankelijk van het effect van de behandeling, individueel bepaald. De wereldgezondheidsorganisatie (WHO) stelt voor de meeste geneesmiddelen een standaard dagdosering vast, maar heeft dat voor imatinib (nog) niet gedaan. Gezien de verschillende indicaties en het individuele karakter van de dosering is dit gebruikelijk. Uit de buiten het ziekenhuis afgeleverde imatinib kan geconcludeerd worden dat 400 milligram per dag verreweg de meest voorkomende dosering is en dat bijna 40 procent van de gebruikers binnen de totale gebruiksperiode ingesteld is op deze sterkte. Dit is gemeten op basis van gebruiksgegevens per patiënt.

Omzet hoger dan verwacht

Er worden steeds meer mensen behandeld met imatinib. Vanaf de toelating tot het verzekerde pakket nam het aantal gebruikers toe van 450 in 2002 tot ruim 1.400 in 2007. De uitgavenontwikkeling laat een vergelijkbare trend zien. Eind 2001 verwachte het CVZ dat de jaarlijkse kosten van imatinib zouden uitkomen op 2,7 miljoen euro per jaar. Mede door de indicatie-uitbreidingen werd deze verwachting al in het jaar na toelating tot het pakket overschreden. In dat jaar kwamen de uitgaven via de openbare apotheek uit op 6,2 miljoen euro. Voorlopige cijfers van de SFK tonen aan dat de omzet voor 2007 zal uitkomen op 31,8 miljoen euro (figuur 1).

Figuur 1: Uitgavenontwikkeling imatinib (Glivec), 2002 t/m 2007

Imatinib heeft zich inmiddels geschaard bij de 30 geneesmiddelen met de hoogste omzet.