's Nachts is alles anders

Apothekers bieden al sinds mensenheugenis farmaceutische zorg buiten kantooruren. Vroeger namen apothekers meestal voor elkaar waar, maar mede door de komst van de huisartsenposten zijn er in Nederland inmiddels 36 dienstapotheken. Deze dienstapotheken zijn vaak dicht bij een huisartsenpost gevestigd.

Ander assortiment

Omdat de dienstapotheek vooral spoedeisende zorg verleent, vertoont het assortiment van de gemiddelde dienstapotheek grote verschillen met dat van de reguliere apotheek. 's Avonds, 's nachts en in het weekend verstrekt de dienstapotheek relatief meer antibacteriële middelen en middelen bij spier- en gewrichtsklachten, maar duidelijk minder hart- en vaatmiddelen (figuur 1). De 5 meest verstrekte receptgeneesmiddelen in de dienstapotheek zijn diclofenac en ibuprofen (bij spier- en gewrichtsklachten) en de antibiotica amoxicilline, amoxicilline met clavulaanzuur en nitrofurantoine. Deze geneesmiddelen worden 3 tot bijna 9 keer vaker verstrekt in de dienstapotheek dan in de reguliere apotheek. Bij het tetanusvaccin is deze verhouding het hoogst, namelijk 13:1.

Andere leeftijdsverdeling

De leeftijdsverdeling van de mensen voor wie de verstrekkingen van de dienstapotheek zijn bestemd ziet er heel anders uit dan die van de 'overdagapotheek'. Iets meer dan de helft van de verstrekkingen is bestemd voor patiënten van 40 jaar en jonger. Bij de reguliere apotheken komt dit percentage op 22 uit. In de categorie 0 tot 10 jarigen ligt deze verhouding nog schever. Gemiddeld is 15 procent van de verstrekkingen in de dienstapotheek bestemd voor deze leeftijdscategorie. Bij de normale apotheken is dit slechts 3 procent. Dienstapotheken verstrekken naar verhouding weinig voorschriften aan ouderen (figuur 2). 

Andere kosten

Als gevolg van het andere assortiment verschillen ook de geneesmiddelenkosten per voorschrift sterk, ze zijn bij de dienstapotheek aanzienlijk lager. De vergoeding voor de geleverde zorg is echter gelijk. De dienstapotheek ontvangt voor het verstrekken van de medicatie net zoveel als de reguliere apotheek tijdens kantooruren, te weten de huidige € 6,10 per receptregel. Op dit moment treft de Nederlandse Zorgautoriteit voorbereidingen voor de invoer van een nieuwe tariefstructuur, waarbij rekening wordt gehouden met de invoering van een apart tarief voor avond-, nacht- en zondagsafleveringen.

Figuur 1: Relatieve verhouding in 2006 van het voorschriften per geneesmiddelengroep (ATC1-niveau) bij dienstapotheken ten opzichte van de gewone apotheken

De dienstapotheek verstrekt relatief ruim 3 keer zo vaak een antibacterieel middel dan de reguliere apotheek; bij geneesmiddelen voor het hartvaatstelsel is dit minder dan de helft.

Figuur 2: Aantal voorschriften (in procenten) naar leeftijd in 2006 bij dienstapotheken en overige apotheken

In de dienstapotheek zijn relatief meer afleveringen bestemd voor jongeren.