Ademnood

Volgens gegevens van het Astmafonds hebben 1,6 miljoen Nederlanders, ofwel 10% van de bevolking, luchtwegklachten. Luchtwegklachten zijn onder te verdelen in twee categorieën: astma en COPD. Astma en COPD zijn twee verschillende aandoeningen met ongeveer dezelfde klachten, waaronder extra prikkelbare luchtwegen, benauwdheid, hoesten, piepen en kortademigheid.

Astma en COPD

Astma is een chronische ontsteking van de luchtwegen. De aanleg voor astma is erfelijk. Mensen met astma krijgen klachten doordat hun luchtwegen snel geprikkeld raken door allerlei stoffen. Uit informatie van het RIVM blijkt dat er ongeveer 520.000 mensen in Nederland zijn die van de huisarts de diagnose astma hebben gekregen. Hiermee ligt het aantal gediagnosticeerden een stuk lager dan het aantal personen met astmatische klachten. COPD, dat staat voor Chronic Obstructive Pulmonary Disease, is de verzamelnaam van de aandoeningen chronische bronchitis en longemfyseem. Het ademen wordt belemmerd door een ontsteking (chronische bronchitis) of een blijvende beschadiging (longemfyseem) van het longweefsel, of door beide. Bij COPD is roken verreweg de belangrijkste oorzaak. De eerste symptomen van COPD doen zich meestal voor na het 45ste levensjaar. Er zijn meer dan 300.000 Nederlanders met de diagnose COPD.

Top 10

De twee belangrijkste soorten geneesmiddelen bij astma en COPD zijn luchtwegverwijders en ontstekingsremmers. Deze middelen worden voornamelijk via de luchtwegen door de patiënten zelf geïnhaleerd met behulp van dosisaërosolen of poederinhalatoren, en in sommige gevallen in de vorm van vernevelvloeistof. In 2006 hebben de openbare apotheken 3,2 miljoen keer een luchtwegverwijdend middel verstrekt voor een totaalbedrag van € 120 miljoen. Ontstekingsremmers zijn 1,2 miljoen keer afgeleverd. De hiermee gepaard gaande uitgaven bedroegen € 54 miljoen. Combinatiepreparaten van ontstekingsremmers met luchtwegverwijders zijn 1,7 miljoen keer verstrekt met € 160 miljoen aan bijbehorende omzet. Het meest gebruikte middel bij astma en COPD is de luchtwegverwijder salbutamol (o.a. Ventolin®), gevolgd door het combinatiepreparaat salmeterol met fluticason (Seretide®). Laatstgenoemd geneesmiddel kent veruit de hoogste omzet: met € 104 miljoen aan geneesmiddelenkosten is het het duurste middel bij astma/COPD, uitgedrukt in kosten per voorschrift en kosten per genormeerde dagdosering (DDD).

Sterke groei

De uitgavengroei bij de geneesmiddelen die worden toegepast bij astma en COPD vertoont al enkele jaren eenzelfde opwaartse trend. Deze wordt veroorzaakt door een toenemend gebruik van de geneesmiddelen, vooral de combinatiepreparaten (+11%). De stijging van de uitgaven aan de combinatie salmeterol met fluticason zet door. In 2006 is € 111 miljoen aan dit middel besteed, € 9 miljoen (+9%) meer dan in 2005. Dit bedrag omvat ook de receptregelvergoeding voor de dienstverlening van de apotheek. Ook het gebruik van het combinatiepreparaat Symbicort® blijft toenemen. In 2005 is Symbicort® 543.000 keer afgeleverd via de openbare apotheken. De totale omzet aan Symbicort® kwam hiermee uit op € 49 miljoen, € 7 miljoen (+17%) meer dan in het voorgaande jaar. Tiotropium (Spiriva®) is een luchtwegverwijder die voorgeschreven wordt bij COPD. Sinds het middel in het tweede kwartaal van 2002 op de markt is gekomen, zijn de uitgaven sterk gestegen. In 2006 nam de omzet van tiotropium met € 7 miljoen toe tot € 53 miljoen (+16%). In het afgelopen jaar is het middel 613.000 keer verstrekt, 73.000 keer meer dan in 2005 (+14%).

Tabel 1:Top 10 van via de luchtweg toegediende geneesmiddelen bij astma en COPD in 2006

¹Corticosteroïden (a) werken ontstekingsremmend. Luchtwegverwijders zijn ß sympaticomimetica (b) en parasympaticolytica (c).

Hoewel salbutamol al jaren het meest gebruikte middel bij astma en COPD is, is de nummer 2, het combinatiepreparaat salmeterol met fluticason, het middel met de grootste omzet.

Figuur 1: Uitgaven 2004-2006 aan de belangrijkste middelen bij astma en COPD

Aan Seretide®, Spiriva® en Symbicort® wordt niet alleen absoluut het meeste geld uitgegeven, maar deze middelen kennen ook de sterkste uitgavengroei.