Moedermelk

Uit gegevens van het Centraal Bureau voor de Statistiek blijkt dat er in 2005 in Nederland 188.000 baby’s zijn geboren. Hiervan kreeg ruim driekwart (76,4%) vanaf de geboorte borstvoeding. Dit percentage neemt de afgelopen jaren toe. Ook neemt het percentage zuigelingen toe dat na 6 maanden nog steeds borstvoeding ontvangt. De laatste jaren ligt dit boven de 30%. Soms is lactatie uit medisch oogpunt echter niet gewenst. Voor het stoppen van de borstvoeding of het voorkomen ervan staan de voorschrijvend arts twee geneesmiddelen ter beschikking. Er zijn niet alleen geneesmiddelen om de lactatie te onderdrukken, maar ook ter ondersteuning van de borstvoeding.

Lactatieonderdrukking

Onderdrukking van lactatie is bijvoorbeeld nodig als de moeder geneesmiddelen gebruikt die in de moedermelk overgaan en schadelijk zijn voor het zogende kind. De daarvoor in Nederland geregistreerde middelen zijn bromocryptine (Parlodel®) en cabergoline (Dostinex®). Hun werking berust op remming van de productie van prolactine, het lichaamseigen hormoon dat de melkproductie door de borstklieren bij de vrouw stimuleert. Beide geneesmiddelen zijn dopamine-agonisten, omdat hun werking overeenkomt met die van de neurotransmitter dopamine, dat onder meer de productie van prolactine onderdrukt. Ook speelt dopamine een rol bij de ziekte van Parkinson. Omdat er bij die aandoening sprake is van een tekort aan die stof kunnen, naast andere geneesmiddelen, ook dopamine–agonisten worden ingezet. Van bovengenoemde middelen heeft bromocryptine ook daadwerkelijk een geregistreerde toepassing bij de ziekte van Parkinson.

Verstrekkingen

In 2005 verwerkten de Nederlandse openbare apotheken 16.000 voorschriften van het middel cabergoline. Dit is fors meer dan in eerdere jaren, want in 2000 werd het middel nog maar 10.000 keer verstrekt (figuur 1). Voor bromocryptine geldt juist het omgekeerde: dit middel is in de afgelopen jaren telkens minder afgeleverd. Waren er in 2000 nog ruim 11.000 verstrekkingen, in 2005 is dat aantal afgenomen tot 6.500. Omdat bromocryptine twee verschillende toepassingsmogelijkheden heeft, is het ook in twee verschillende ATC-hoofdgroepen ingedeeld: de vormen met een hoeveelheid van 5 en 10 mg worden beschouwd als middelen bij Parkinson en hebben een daarbij behorende N-code, terwijl de sterkte van 2,5 mg die bij lactatieremming hoort, een G-code heeft. Alle cijfers voor bromocryptine in deze rubriek hebben betrekking op het product met de G-code. Gedurende de periode 2000 tot en met 2005 bedroeg het aandeel van de verstrekkingen van bromocryptine G-code variant constant vrijwel 84%. In 2005 is aan cabergoline ruim € 1,5 miljoen aan kosten besteed, wat neerkomt op € 97 per voorschrift. De kosten aan bromocryptine, dat meer bijwerkingen kent, bedroegen in dat jaar € 140.000, ofwel € 21 per voorschrift.

Gebruiksters

Aan bijna 9.000 vrouwen in de leeftijd tussen 15 en 45 jaar is in 2005 één of meer keer bromocryptine 2,5 mg of cabergoline verstrekt. Omdat de SFK niet over de reden van voorschrijven beschikt, kan geen uitspraak worden gedaan over hoeveel vrouwen een geneesmiddel hebben gebruikt om de lactatie na de geboorte te onderdrukken. De middelen kunnen ook worden toegepast om de melkproductie te voorkomen na afbreking van de zwangerschap en bij andere aandoeningen waarbij de prolactine-spiegel verhoogd is.

Oxytocine

Oxytocine (Syntocinon®) is een hormoon dat in neussprayvorm wordt gebruikt ter vergemakkelijking van het zogen bij problemen tijdens de borstvoeding. In die geneesmiddelvorm is het in 2005 door de Nederlandse apotheken 10.500 keer afgeleverd, waarmee € 60.000 aan kosten waren gemoeid. Het gebruik van dit middel is de afgelopen jaren sterk gestegen, want in 2000 waren er nog maar 3.500 verstrekkingen.

Figuur 1: Aantal verstrekkingen (x 1000) van lactatieonderdrukkers