Middelen bij ADHD voor de helft uit eigen portemonnee

Aan personen met Attention Deficit Hyperactivity Disorder (ADHD) kunnen twee verschillende geneesmiddelen worden voorgeschreven: methylfenidaat en atomoxetine. Methylfenidaat is het klassieke ADHD-middel dat sinds 1982 via de openbare apotheken wordt verstrekt. De meest voorgeschreven variant is methylfenidaat 10 mg (merknaam Ritalin®). Van dit middel zijn sinds eind 2003 enkele generieke varianten beschikbaar. In het tweede kwartaal van 2003 is ook methylfenidaat in een tabletvorm met gereguleerde afgifte geïntroduceerd. Deze vorm, die door Janssen-Cilag onder de merknaam Concerta® op de markt is gebracht, is speciaal bedoeld om het gebruiksgemak, daarmee de therapietrouw en in het verlengde daarvan de effectiviteit te bevorderen. Aanvankelijk waren er twee sterktes van Concerta® beschikbaar, 18 mg en 36 mg. Sinds 2005 wordt ook Concerta® 54 mg verkocht. Atomoxetine is ook in 2005 op de markt gekomen. Dit middel wordt in verschillende sterktes verkocht onder de naam Strattera®.

Eigen bijdrage

Met de komst van meerdere vormen van methylfenidaat is er een vergoedingslimiet ingevoerd. Momenteel geldt er een eigen bijdrage voor twee van de drie sterktes van Concerta®, namelijk voor die van 18 mg en 36 mg. Concerta® 54mg komt standaard helemaal niet voor vergoeding door de zorgverzekeraar in aanmerking. De varianten van methylfenidaat 10 mg kennen geen eigen bijdrage en worden volledig vergoed. De totale kosten aan methylfenidaat (inclusief eigen bijdragen) bedroegen in het derde kwartaal van 2005 € 1,9 miljoen. De twee varianten waarvoor een eigen bijdrage van toepassing is, zijn samen verantwoordelijk voor 55% van dat bedrag, dat is € 1,05 miljoen. Daarvan moet in totaal € 890.000 (84,6%) worden opgebracht door de gebruikers zelf. Daarnaast komen de kosten van methylfenidaat 54 mg van € 209.000 volledig voor de rekening van de gebruiker. De patiënten die methylfenidaat gebruiken betalen 58% van de kosten van het geneesmiddel zelf (figuur 1).

Generiek het meest verstrekt

Het gebruik van methylfenidaat is in de afgelopen 3 jaar met 68% gestegen. In het derde kwartaal van 2005 is methylfenidaat bijna 85.000 keer afgeleverd via de openbare apotheken. Het meest gebruikt zijn de 10 mg tabletten, die 63.500 keer zijn verstrekt. Hiervan betreft 28% het specialité Ritalin®, de overige verstrekkingen zijn generieke producten van methylfenidaat 10 mg Het aantal voorschriften van Concerta® 18 mg en 36 mg, waarvoor moet worden bijbetaald, bedroeg in het derde kwartaal van 2005 bijna 18.000. Nieuwkomer atomoxetine werd 3800 keer verstrekt sinds april 2005.

Leeftijdsverdeling

In figuur 2 is te zien dat al aan jonge kinderen, met name jongens, methylfenidaat wordt voorgeschreven. In 2005 hebben 1.000 zesjarigen en 2.000 zevenjarigen het middel minstens één keer via de apotheek gekregen. Het gebruik is het hoogst bij 11- tot 13-jarigen. Na de adolescentie neemt het gebruik snel af. Er zijn minder negentienjarigen dan zesjarigen die methylfenidaat gebruiken. Bij meisjes is ongeveer de zelfde leeftijdsverdeling te zien. Het aantal meisjes dat methylfenidaat gebruikt, ligt echter een factor 5 lager dan het aantal jongens.

Figuur 1: Kosten, eigen bijdrage en voorschriften van methylfenidaat

Figuur 2: Aantal geregistreerde methylfenidaat gebruikers over heel 2005