6,4 miljoen apotheekbereidingen

Het aantal door openbare apotheken zelf bereide geneesmiddelen is sinds 2000 redelijk stabiel (figuur 1). Het afgelopen jaar is het aantal eigen bereidingen toegenomen van 6,3 miljoen tot 6,4 miljoen (+0,4%). Door de sterke toename van het aantal apotheekvestigingen in ons land ligt het aantal eigen bereidingen per apotheek in 2005 10% lager dan in 2003, toen een doorsnee apotheek nog 4.000 bereidingen afleverde.

Landelijke protocollen en lokaal formularium

De apotheekbereidingen zijn onder te verdelen in twee groepen. Ten eerste zijn dit de preparaten die worden bereid volgens landelijke protocollen, veelal conform het Formularium Nederlandse Apothekers (FNA). Deze preparaten zijn opgenomen in de G-Standaard van Z-Index. Dit betreft jaarlijks zo’n 2,7 miljoen verstrekkingen. Tot deze groep eigen bereidingen behoren ook de FNA-preparaten die door sommige geneesmiddelenleveranciers als gereed product in de handel worden gebracht. Ten tweede zijn er eigen bereidingen die volgens een lokaal formularium worden gemaakt of specifiek op maat voor een individuele patiënt. Omdat hierbij de samenstelling niet is vastgelegd in de G-Standaard, kan de SFK deze producten niet nader identificeren; ze maken 98% uit van de categorie onbekende artikelen. De groep overige eigen bereidingen is in de loop der jaren een steeds groter deel van de verstrekte apotheekbereidingen gaan uitmaken (57%).

Het meest verstrekt

Tot de meest afgeleverde eigen bereidingen behoren basiscrèmes en basiszalven, die worden toegepast bij droge huid, eczeem, of bij korsten op armen of benen (tabel 1). Als aan deze crèmes en zalven geneesmiddelen worden toegevoegd, zoals lidocaïne (met lokale anesthetische werking), hebben deze huidpreparaten een specifieke toepassing. Daarnaast leveren de apotheken ook regelmatig natriumfluoride mondspoeling. Ook worden zure druppels voor infecties van de uitwendige gehoorgang veelvuldig verstrekt. Als de infectie gepaard gaat met jeuk of eczeem kunnen zure oordruppels waaraan een corticosteroïd is toegevoegd, zoals hydrocortison of triamcinolon, uitkomst bieden.

Relatief lage uitgaven

Opvallend is dat de uitgaven aan eigen bereidingen naar verhouding laag zijn. Bij een aandeel in het aantal voorschriften van 5%, is het aandeel in de geneesmiddelenuitgaven (in totaal € 76 miljoen) nog geen 2%. De gemiddelde kosten per voorschrift van eigen bereidingen in 2005 bedroegen € 6,82 (exclusief receptregelvergoeding). Hoewel de uitgaven relatief laag zijn, brengt het maken van zelf bereide geneesmiddelen hoge praktijkkosten met zich mee. Wie volgens de Nederlandse Apotheek Norm wil bereiden, moet investeren in apparatuur en personeel. Deze investering wordt met de eigen bereiding zelf niet terugverdiend, omdat apotheken voor het bereiden en afleveren, naast de materiaalkosten, uitsluitend de vaste receptregelvergoeding van € 6,10 in rekening mogen brengen. Uit kostenoverwegingen bundelen sommige apotheken hun bereidingsactiviteiten. Zo zijn er de afgelopen jaren bereidingsapotheken in Nederland opgezet die zich bezig houden met eigen bereidingen ten dienste van meerdere openbare apotheken. Het in de handel brengen van geregistreerde geneesmiddelen is direct van invloed op de omzet van eigen bereidingen in de apotheek. Daartegenover staat dat de laatste tijd regelmatig geneesmiddelen uit de handel worden genomen omdat fabrikanten kleinschalige producten onvoldoende rendabel vinden. Soms kan een apotheekbereiding dan een oplossing bieden voor de patiënt.

Figuur 1: Ontwikkeling aantal apotheekbereidingen (in miljoenen voorschriften)

Tabel 1: Top 10 apotheekbereidingen in voorschriften in 2005