Ons bin zuunig

Het beheersen van de geneesmiddelenuitgaven vormt een centraal thema binnen het zorgbeleid van de overheid. Toch kan niet worden gezegd dat de geneesmiddelenuitgaven in ons land zo hoog zijn. Uit onderzoek van de Stichting Farmaceutische Kengetallen (SFK) blijkt dat de gemiddelde Nederlander (€ 275) 23% minder besteed aan geneesmiddelen dan de gemiddelde West-Europeaan (€ 358). Als de extramurale geneesmiddelenuitgaven worden gerelateerd aan de totale zorgkosten, neemt Nederland wederom een bescheiden positie in te midden van de andere West-Europese landen.

Na Denemarken hekkensluiter

In Nederland zijn de geneesmiddelenuitgaven per hoofd van de bevolking lager dan in de meeste andere West-Europese landen. Dit is al jaren een vertrouwd beeld. Van de € 275 die de Nederlander gemiddeld in 2004 aan geneesmiddelen uitgaf in de openbare apotheek of bij de apotheekhoudende huisarts, is € 16 besteed aan (zelfzorg)geneesmiddelen die niet worden vergoed door de zorgverzekeraar. In onze buurlanden zijn de uitgaven per hoofd van de bevolking 25 tot 45% hoger. In België is in 2004 gemiddeld € 359 per hoofd besteed aan geneesmiddelen, in Duitsland € 394 en in Frankrijk € 503. Het Nederlandse uitgavenniveau ligt zelfs iets onder het niveau van Groot-Brittannië, dat historisch gezien altijd een lager uitgavenpeil had dan ons land. In vergelijking met Denemarken waar de overheid een stringent prijsbeleid voert, liggen de uitgaven per hoofd van de bevolking in Nederland 20% hoger (figuur 1).

Overheidsmaatregelen

Ten opzichte van 2003 zijn de uitgaven per Nederlander gelijk gebleven. Doorgaans stijgen de geneesmiddelenuitgaven jaarlijks door autonome factoren zoals de vergrijzing, de verschuiving van de zorg van het ziekenhuis naar de thuissituatie en het beschikbaar komen van nieuwe geneesmiddelen. De stagnering in de uitgaven is enerzijds toe te schrijven aan de bezuinigingen op het verzekerde geneesmiddelenpakket in 2004, waardoor minder zelfzorggeneesmiddelen en anticonceptiva zijn verstrekt via de apotheken. Daarnaast is de verlaging van de prijzen van generieke receptgeneesmiddelen in lijn met het convenant een belangrijke verklaring.

Aandeel binnen de gezondheidszorg

Het aandeel farmaceutische hulp binnen de totale kosten van de gezondheidszorg is in Nederland erg laag ten opzichte van de andere West-Europese landen. In 2004 had 10% van de totale zorgkosten in Nederland betrekking op uitgaven aan farmaceutische hulp. In Frankrijk is dit aandeel het dubbele (figuur 2). Vooral in de Zuid-Europese landen nemen de geneesmiddeluitgaven een relatief groot aandeel van de totale zorgkosten in.

Attitude

De verschillen in geneesmiddelenconsumptie zijn voor een beperkt deel terug te voeren op de mate van vergrijzing van de bevolking in de diverse landen. In Nederland is 13,8% van de bevolking 65 jaar en ouder. In België en Duitsland ligt het aandeel 65-plussers met 17% respectievelijk 18% een stuk hoger. In Frankrijk is 16% van de bevolking 65 jaar of ouder. Het gemiddelde voor de Europese Unie bedraagt 16,8% (EU-15, stand 2003). De belangrijkste verklaring voor de relatief lage geneesmiddelenuitgaven in ons land in vergelijking met andere West-Europese landen betreft de terughoudendheid van de patiënt in het gebruik van geneesmiddelen. Daarbij komt dat artsen en apothekers in ons land zich vanaf de opleiding richten op een doelmatig geneesmiddelengebruik. Niet alle artsconsulten leiden ertoe dat een patiënt met een voorschrift de praktijk verlaat.

figuur 1: geneesmiddelenuitgaven via apotheekhoudenden per hoofd van de bevolking in 2004

figuur 2: uitgaven farmaceutische hulp als aandeel in de uitgaven aan gezondheidszorg in 2004