Vergrijzing stuwt uitgaven medische hulpmiddelen omhoog

De categorie medische hulpmiddelen omvat een sterk uiteenlopende groep producten, variërend van incontinentiematerialen, loophulpen en gehoorapparaten tot gebitsprothesen en elastische kousen. Niet alle hulpmiddelen worden door de apotheek geleverd en bij de marktsegmenten waarin de apotheek actief is, zijn er ook andere aanbieders. Het aandeel van de apotheken in de totale uitgaven aan hulpmiddelen wordt door de SFK geschat op 20%.

Omzet apotheek stagneert

In 2005 leverden de openbare apotheken 5,7 miljoen keer een hulpmiddel af, zo blijkt uit cijfers van de Stichting Farmaceutische Kengetallen (SFK). Dit komt neer op 3.200 verstrekkingen per apotheek. De medische hulpmiddelen vormen een beperkt onderdeel van het totale assortiment van een openbare apotheek. Ter vergelijking: in 2005 leverde een gemiddelde openbare apotheek 75.700 keer een geneesmiddel af dat tot het wettelijk verzekerde geneesmiddelenpakket behoort. Apotheken worden geacht hoge kortingspercentages door te berekenen aan de zorgverzekeraar in de prijzen van hulpmiddelen. Deze percentages kunnen oplopen tot 15% of meer. De gemiddelde omzet aan medische hulpmiddelen in 2005 bleef met € 120.000 per apotheek op hetzelfde niveau als in 2004. De gemiddelde uitgaven per verstrekking kwamen uit op € 37 (verkoopprijs incl. BTW).

Lagere groei

De helft van de omzet aan hulpmiddelen die via de apotheek worden afgeleverd, komt voor rekening van de incontinentieabsorptiematerialen (figuur 1). In 2005 is er 3,5 miljoen keer een incontinentieartikel verstrekt voor een totaalbedrag van € 105 miljoen (verkoopprijs incl. BTW). Het aantal verstrekkingen ligt hiermee marginaal hoger (+ 1%) dan in het voorgaande jaar. In 2004 liep de levering van incontinentieartikelen via de apotheken sterk terug (- 10% ten opzichte van 2003). Uit de SFK-cijfers blijkt dat deze terugloop zich vooral bij zorgverzekeraar CZ voordeed. Vanaf 1 januari 2004 heeft CZ met een beperkt aantal leveranciers afspraken gemaakt, waardoor deze materialen bijna niet meer via de apotheken aan CZ-verzekerden worden verstrekt.

Een andere belangrijke groep medische hulpmiddelen voor de openbare apotheken, betreft diabetestestmateriaal (14% van de verstrekkingen, 25% van de uitgaven). Net als in de voorgaande jaren zijn diabetestestmaterialen in toenemende mate verstrekt. In 2005 zijn deze producten 790.000 keer afgeleverd (+ 7%) voor in totaal € 53 miljoen (+ 6%; verkoopprijs incl. BTW). De groei van het aantal afleveringen is echter minder sterk dan voorheen. Ook hier verliezen apotheken marktaandeel aan gespecialiseerde leveranciers van diabetestestmaterialen.

65-plussers

In de periode 2000 tot en met 2005 zijn de uitgaven aan medische hulpmiddelen met gemiddeld 6,4% per jaar gestegen (figuur 2). Een belangrijke verklaring voor deze structurele toename is de vergrijzing van de Nederlandse bevolking. Het zijn vooral ouderen die behoefte hebben aan medische hulpmiddelen. Van de 5,7 miljoen afleveringen in 2005 was tweederde bestemd voor een persoon van 65 jaar of ouder. Bij de incontinentiematerialen en urinezakken loopt het gebruiksaandeel van 65-plussers op tot 78%. Een oudere gebruikt gemiddeld ruim 20 keer zo veel incontinentiematerialen als een persoon die jonger is dan 65 jaar.

Figuur 1: apotheekomzet hulpmiddelen naar productgroep in 2005 (miljoenen euro’s, incl. BTW)

Figuur 2: : uitgaven aan medische hulpmiddelen via de openbare apotheek (miljoenen euro’s, incl. BTW)