Uit de gratie

Uit pakket

De grootste absolute daling in aantal geregistreerde verstrekkingen tussen 2000 en 2005 is te zien bij de pijnstiller paracetamol (tabel 1). Dit middel werd in de jaren 2000 tot en met 2003 nog vergoed bij chronisch gebruik. Sinds 1 januari 2004 komen zelfzorggeneesmiddelen die door de arts op recept worden voorgeschreven niet meer voor vergoeding door de zorgverzekeraar in aanmerking. Hoewel deze maatregel met ingang van 2005 deels is teruggedraaid, geldt dit niet voor paracetamol. Ten opzichte 2000 is het middel het afgelopen jaar 874.000 keer minder op recept afgeleverd. De handverkoop van paracetamol die niet geregistreerd wordt via het apotheekinformatiesysteem, is niet meegeteld in deze cijfers.

De invloed van de zelfzorgmaatregel is ook merkbaar bij het gebruik van anticonceptiva door vrouwen van 21 jaar en ouder. Het aantal voorschriften per jaar van de pillen met de combinatie van ethinylestradiol en desogestrel (Marvelon®, Mercilon®) is de laatste vijf jaar gedaald van 856.000 tot 435.000. Hierbij spelen naast de wijziging van de vergoedingsaanspraken ook andere factoren een rol, waaronder de verruiming van de periode waarvoor de pil voor ziekenfondsrekening mag worden verstrekt. Concurrent Microgynon® heeft waarschijnlijk door de prijsstelling geprofiteerd van de pakketmaatregel. Het aantal verstrekkingen is in dezelfde periode toegenomen van 1,3 miljoen tot 1,7 miljoen.

Ook de antischimmelcrème met micanozol is uit het pakket is verwijderd en is sindsdien 280.000 keer minder op recept afgeleverd.

Zelfzorgmaatregel

Loratadine en cetirizine, twee antihistaminica, waren door de zelfzorgmaatregel tijdelijk uit het wettelijke verzekerde geneesmiddelenpakket gehaald. Hoewel de maatregel voor vrij verkrijgbare hooikoortsmiddelen weer is teruggedraaid (evenals voor laxantia en sommige calciumproducten), is aantal voorschriften van beide middelen niet tot het oude niveau gestegen. De teruggang in het gebruik van cetirizine en loratadine is gecompenseerd door de toename in het gebruik van vrijwel gelijkwaardige receptgeneesmiddelen levocetirizine (Xyzal®) en desloratadine (Aerius®).

Verschuiving

De introductie van de nieuwe niet-steroïde anti-inflammatoire en antireumatische middelen rofecoxib (Vioxx®), etoricoxib (Arcoxia®) en celecoxib (Celebrex®) heeft gevolgen gehad voor de klassiekere NSAID's. Zo is het aantal voorschriften van naproxen met 400.000 gedaald tot 800.000 voorschriften in 2005. Binnen de groep astma/COPD middelen hebben therapeutische verschuivingen er toe geleid dat het gebruik van beclometason en ipratropium sterk gedaald is ten gunste van de middelen fluticason (Flixotide®) en tiotropium (Spiriva®) Laatstgenoemd middel is in 2005 ruim 500.000 keer is afgeleverd via de openbare apotheken. De daling in het gebruik van ranitidine (Zantac®) past in de trend dat H2-receptorblokkerende middelen minder worden voorgeschreven en protonpompremmers, zoals omeprazol en pantoprazol, de voorkeur genieten.

Uit de gratie

Twee middelen uit de top-11 zijn niet meer algemeen verkrijgbaar. De registratie van het middel cisapride is grotendeels doorgehaald. Dit geneesmiddel mag alleen nog door specialisten aan kinderen tot drie jaar worden voorgeschreven. De in 2000 sterk in opmars zijn COX-2-remmer rofecoxib is in oktober 2004 door de leverancier teruggetrokken en sindsdien niet meer verkrijgbaar. Uit een langlopende wetenschappelijke studie bleek dat rofecoxib in vergelijking met een placebo, een verdubbeling van het risico op cardiovasculaire gebeurtenissen gaf.

Tabel 1: Top-11 geneesmiddelen met de grootste daling in voorschriften 2000-2005