Minder hulp bij stoppen met roken

Een van de meest genoemde goede voornemens voor het nieuwe jaar is stoppen met roken. Het daadwerkelijk beëindigen van rookgewoonten is voor velen echter lastig vol te houden. Uit een onderzoek van TNS NIPO (2004) blijkt dat van alle mensen die in een jaar een stoppoging ondernemen, 30% succesvol hierin is. De overige 70% kan toch niet afblijven van de rookwaar en grijpt uiteindelijk weer naar sigaret, sigaar of pijp.

Roken in Nederland

Nederland telt 4,6 miljoen rokers. Dit komt overeen met 28% van de bevolking. Verhoudingsgewijs zijn er meer mannen (31%) dan vrouwen (25%) die roken. Tot midden jaren ’70 van de vorige eeuw waren de rokers in de meerderheid. Met het bekend worden van de gezondheidsrisico’s van roken is dit aandeel in de loop van de tijd gedaald. Sinds de jaren tachtig wint het percentage niet-rokers gestaag aan terrein met ongeveer 0,5% per jaar. Van de mensen die roken heeft 17% de intentie om uiterlijk binnen een halfjaar te stoppen met roken. Doorgaans liggen hier gezondheidsoverwegingen aan ten grondslag, maar ook financiële overwegingen en een niet-rokende partner worden vaak als argument aangevoerd. In 64% van de gevallen wordt er bij stoppogingen géén gebruik gemaakt van hulpmiddelen.

Gebruik ontwenningsmiddelen daalt

Tot de geneesmiddelen die het meest worden gebruikt bij het stoppen met roken behoren nicotinepleisters, nicotinekauwgum en het ontwenningsmiddel bupropion (merknaam Zyban^®). Het gebruik van deze middelen wordt niet vergoed door de zorgverzekeraar. Bupropion kan alleen op voorschrift van een arts in de apotheek worden verkregen. De nicotinehoudende middelen zijn zonder recept ook verkrijgbaar in drogisterijen.

In 2005 zijn ontwenningsmiddelen ongeveer 85.000 keer verstrekt via de openbare apotheken (schatting op basis van voorlopige cijfers 4de kwartaal 2005). De omzet die hiermee is gemoeid, bedraagt € 3 miljoen. Het gebruik van ontwenningsmiddelen is in 2005 sterk afgenomen ten opzichte van eerdere jaren. Bupropion is het afgelopen jaar 48.000 keer verstrekt, 20% minder vaak dan in 2004. Het gebruik van nicotinekauwgum (12.000 verstrekkingen) is stabiel gebleven. Nicotinepleisters (20.000 verstrekkingen, -20%) en nicotinezuigtabletten (4.000 verstrekkingen, -9%) zijn daarentegen beduidend minder vaak afgeleverd via de apotheken. De SFK heeft geen zicht op de verkoop van nicotinepreparaten via drogisterijen.

Goede voornemens

In de eerste 3 maanden na de jaarwisseling is het gebruik van ontwenningsmiddelen dubbel zo hoog als gebruikelijk (figuur 1). Aangespoord door de goede voornemens worden in de maand januari de meeste anti-rookmiddelen verstrekt. Met name rond de jaarwisseling 2003-2004 liet het gebruik van deze middelen een enorme toename zien. Destijds heeft de Stichting Volksgezondheid en Roken (Stivoro) de jaarwisseling aangegrepen om Nederlanders via de campagne 'Nederland start met stoppen' aan te zetten om hun rookgewoonten te beëindigen. Ook in de periode rond de jaarwisseling 2004-2005 piekt het gebruik van ontwenningsmiddelen, echter de stijging is minder uitgesproken dan in het voorgaande jaar Ook ligt de algehele omzet van deze middelen via de openbare apotheken op een lager niveau dan voorheen. Naar verwachting zullen de apotheken ook dit jaar in januari relatief meer anti-rookmiddelen afleveren.

Uit eigen portemonnee

Ontwenningsmiddelen worden even vaak aan mannen als aan vrouwen voorgeschreven. Dit is opvallend, aangezien er meer mannen dan vrouwen roken. Bijna driekwart van alle voorschriften is bestemd voor personen van 40 jaar of ouder. Mensen die bupropion willen gebruiken om van hun rookverslaving af te komen, wordt geadviseerd om het middel al één week te gebruiken voordat ze daadwerkelijk proberen te stoppen met roken. Een kuur met dit middel duurt maximaal negen weken en kost in dat geval € 190,-, die de roker zelf moet opbrengen.

Figuur 1: nicotinepreparaten en bupropion verstrekt via de openbare apotheek