COX-2-remmers onder vuur

COX-2-remmers horen tot de groep NSAID’s, geneesmiddelen die tegelijkertijd pijn, koorts en ontstekingen bestrijden. COX-2-remmers hebben als voordeel dat ze minder bijwerkingen voor de maag kennen dan andere NSAID’s. Ze zijn geregistreerd ter bestrijding van pijn en ontstekingen bij artrose en reumatoïde artritis. Deze middelen zijn relatief nieuw en zijn vele malen duurder dan de overige NSAID’s.

Uit de handel en onder verdenking

Op 30 september 2004 werd rofecoxib (Vioxx^®) plotseling door producent MSD uit de handel genomen. Uit een langlopende wetenschappelijke studie bleek dat rofecoxib in vergelijking met placebo, een verdubbeling van het risico op cardiovasculaire gebeurtenissen gaf. Maar ook andere COX-2-remmers, met name celecoxib (Celebrex^®), valdecoxib (Bextra^®) en parecoxib (Dynastat^®), staan momenteel in de belangstelling vanwege problemen met hart- en bloedvaten. Het Wetenschappelijk Instituut Nederlandse Apothekers (WINAp) acht het waarschijnlijk dat deze problemen bij alle COX-2-remmers spelen.

Tijdelijke verschuiving naar celecoxib

Binnen de groep COX-2-remmers werd rofecoxib tot en met september 2004 verreweg het meest voorgeschreven. Nadat MSD dit middel van de markt heeft gehaald, is er een duidelijke verschuiving naar celecoxib van concurrent Pfizer zichtbaar (figuur 1). Het gebruik van celecoxib stijgt van 80.000 voorschriften in het derde kwartaal naar 172.000 voorschriften in het vierde kwartaal. De toename in het gebruik van celecoxib vindt plaats in de maand oktober. In deze maand ligt het gebruik 120% hoger dan in september. In november en december neemt het aantal verstrekkingen van celecoxib met 10% en 16% af. Het totale gebruik van COX-2-remmers in het vierde kwartaal is door de terugtrekking van rofecoxib met 60.000 voorschriften gedaald.

Diclofenac en ibuprofen

Ook het gebruik van de klassieke NSAID’s neemt sterk toe na de verdwijning van rofecoxib. Diclofenac (inclusief combinatiepreparaten) stijgt het sterkst van 625.000 naar 705.000 voorschriften. Het totale gebruik van de niet-steroïde anti-inflammatoire en antireumatische middelen op recept is van het derde naar het vierde kwartaal met 8% gestegen. De toename in dezelfde periode in 2003 bedroeg 6%. Het gebruik van NSAID’s is dus onaangetast gebleven ondanks de onrust rond de COX-2-remmers. Met name diclofenac en ibuprofen compenseren de terugval in het gebruik van COX-2-remmers.

3 keer zo duur

Vergeleken met de andere NSAID’s zijn de COX-2-remmers prijzige geneesmiddelen. Voor een COX-2-remmer moet per genormeerde dagdosering gemiddeld € 0,97 worden neergeteld. Voor de overige NSAID’s is dit € 0,32. De kosten van COX-2-remmers zijn dus 3 keer zo hoog. Omdat deze middelen ook nog eens voor een langere periode worden voorgeschreven, zijn de kosten per voorschrift van € 33 bijna 5 maal zo hoog als van de overige NSAID’s. Absoluut gezien is er in 2004 € 51 miljoen uitgegeven aan COX-2-remmers, ofwel 42% van de totale uitgaven aan NSAID’s. Het aantal voorschriften bedroeg echter 19% van het totale aantal voorschriften NSAID’s.

FTO Praktijkprogramma NSAID’s

De SFK en DGV, Nederlands instituut voor verantwoord medicijngebruik, hebben samen een praktijkprogramma over NSAID’s ontwikkeld. Met dit programma kunnen apothekers kant-en-klare informatie over het voorschrijven van COX-2-remmers en andere NSAID’s door de huisartsen opvragen voor de eigen praktijk. Daarnaast worden in het programma patiënten die pijnmedicatie gebruiken gecontroleerd op het al dan niet krijgen van maagprotectie en op de duur van hun geneesmiddelengebruik. Het FTO Praktijkprogramma NSAID’s wordt SFK-deelnemers beschikbaar gesteld via deze website.

Figuur 1: trend in het gebruik van meest verstrekte NSAID's (in voorschriften)