Vermageringsmiddelen minder in zwang

Volgens opgaaf van het Voedingscentrum heeft zeker de helft van alle volwassen Nederlanders een te hoog lichaamsgewicht. Ongeveer 1 op de 10 volwassenen kampt zelfs met ernstig overgewicht, obesitas genaamd. Het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) constateert dat het aantal personen dat te zwaar is al jaren aan het toenemen is. Zo is het aantal mensen met obesitas meer dan verdubbeld van 5% in 1980 tot 11% op dit moment. Overgewicht verhoogt de kans op hoge bloeddruk, hart- en vaatziekten, suikerziekte en gewrichtsklachten en brengt zo niet alleen gezondheidsrisico’s met zich mee, maar heeft ook een stuwende invloed op de zorguitgaven.

Vermageringsmiddelen

Naast het aanmeten van een actievere levensstijl en gezond eten en drinken kunnen ook medicijnen worden gebruikt om af te vallen. De meest gebruikte middelen bij gewichtsverlies zijn orlistat (Xenical^®) en sibutramine (Reductil^®). Orlistat werkt in de darmen en vermindert daar de omzetting van vet in stoffen die in het lichaam opgenomen kunnen worden. Het achtergebleven vet verlaat via de ontlasting het lichaam weer. Sibutramine is een vermageringsmiddel dat de eetlust remt en de hoeveelheid energie die het lichaam gebruikt, verhoogt. Beide middelen worden alleen op voorschrift van een arts verstrekt en komen standaard niet voor vergoeding door de zorgverzekeraar in aanmerking. In de eerste drie kwartalen van 2005 is orlistat 21.000 keer en sibutramine 17.000 keer verstrekt via de openbare apotheken. In totaal hebben patiënten in de betreffende periode € 2,6 miljoen uitgegeven aan vermageringsmiddelen.

IJdele Rubensvrouwen

Vermageringsmiddelen worden hoofdzakelijk door vrouwen gebruikt. Van alle verstrekkingen is 80% bestemd voor een vrouw. Het gegeven dat meer vrouwen met medicijnen willen afvallen, heeft voornamelijk een esthetische reden. Het gebruik van vermageringsmiddelen door vrouwen piekt in de maanden april, mei en juni (figuur 1), net voordat badpak en bikini weer uit de kast worden gehaald. Hoewel er meer mannen dan vrouwen zijn met overgewicht, zijn er volgens het CBS meer vrouwen die obesitas hebben. Naar schatting zijn er in Nederland 690.000 vrouwen van 20 jaar en ouder met obesitas, ten opzichte van 540.000 volwassen mannen. In dit perspectief overtreft het aantal dikke mensen ruimschoots de 50.000 verstrekkingen van vermageringsmiddelen die in een jaar over de apotheekbalie gaan.
Als gekeken wordt naar de leeftijd waarop middelen bij gewichtsverlies worden gebruikt, is er een verschil tussen de seksen. Voor beide geldt dat de meeste vermageringsmiddelen worden gebruikt door patiënten in de leeftijdsgroep van 41 tot 65 jaar: gemiddeld gaat 59% van alle voorschriften naar deze leeftijdscategorie. Bij mannen is dit zelfs 66%, terwijl dat voor vrouwen 57% is. Vrouwen gebruiken vermageringsmiddelen op jongere leeftijd dan mannen. Van alle verstrekkingen aan vrouwen is 32% bestemd voor dames van 21 tot en met 40 jaar; voor de mannen is dit maar 20%.

Afvalrace

Het aantal afleveringen van vermageringsmiddelen via de openbare apotheken neemt sterk af. Waar de middelen in 2002 nog 75.000 keer werden verstrekt, zal het aantal afleveringen in 2005 uitkomen op 50.000. De bijhorende uitgaven daalden van € 4,8 miljoen tot € 3,5 miljoen aan het eind van dit jaar. Vooral onder vrouwen is de daling duidelijk zichtbaar (figuur 1). Aan een behandeling van 28 dagen met een vermageringsmiddel is de patiënt gemiddeld € 69 kwijt. Deze uitgaven omvatten zowel de kosten voor het geneesmiddel (€ 63) als de vergoeding voor de dienstverlening van de apotheek (€ 6,10).

Figuur 1: gebruik van vermageringsmiddelen door mannen en vrouwen (voorschriften per kwartaal)