Maandag pillendag

Methode

Bij het onderzoek is gekeken naar alle apotheken die volledige gegevens aan de SFK hebben aangeleverd over de periode oktober 2000 tot en met september van 2001 en over de periode oktober 2004 tot en met september 2005. Bij de 925 apotheken die aan deze voorwaarde voldeden, is van elk geldig recept genoteerd in welke week en op welke dag van de week het afgeleverd is.
Dit maakt het mogelijk om een vergelijking te maken tussen het aantal afleveringen op elke werkdag in 2001 en in 2005.

Maandag in trek

Maandag is de drukste dag in de apotheek. De meeste Nederlanders besluiten om op die dag hun geneesmiddelen af te halen in de apotheek. Ook de stijging van het gemiddeld aantal verstrekte middelen per dag per apotheek in 2005 ten opzichte van 2001 is het sterkst op maandag (+17,7%). Op de andere doordeweekse dagen is het gemiddeld aantal recepten per apotheek per dag eveneens toegenomen, variërend van ongeveer 10% op dinsdag, woensdag en donderdag tot 7% op vrijdag. Het gemiddeld aantal afleveringen in het weekeinde is en blijft erg laag: de stijging bedraagt slechts 2% ten opzichte van 2001. In totaal wordt nu 4,3% van de geneesmiddelen afgehaald in het weekeinde, en dat was voorheen 4,7%.

In de stad

Het weekpatroon verschilt enigszins voor apotheken die zijn gevestigd in stedelijke en in plattelandsgebieden. In de grote stad levert een apotheek per dag gemiddeld iets meer recepten (398) dan op het platteland (380). Opvallend is dat op het platteland het aandeel recepten in het weekeinde hoger is dan in de grote stad (7,7% versus 2,3%). De stijgende populariteit van de maandag geldt voor alle stedelijkheidsgraden, maar in het bijzonder voor de verstedelijkte gebieden (ongeveer +20%). Op het platteland worden 's maandags slechts marginaal meer geneesmiddelen afgeleverd dan in 2001.

65-plussers

Personen van 65 jaar en ouder zijn verantwoordelijk voor 40% van de medicijnconsumptie in Nederland. Deze belangrijke doelgroep hoeft niet noodzakelijk voor hun geneesmiddelen in de rij te gaan staan op maandag. Toch blijkt deze groep net iets liever op maandag in de apotheek te komen dan de rest van de bevolking. Op maandag wordt ongeveer 45% van de receptuur overhandigd aan mensen van 65 jaar en ouder, terwijl dat op vrijdag nog maar 40% is. In 2001 was er eenzelfde patroon zichtbaar: op maandag kwam toen 41% voor rekening van de bejaarde medemens, terwijl dat op vrijdag slechts 37% was.

De macht der gewoonte

Men zou verwachten dat patiënten die met een herhaalrecept in de apotheek komen, dat minder vaak op maandag doen. Deze patiënten kunnen het opraken van de medicatie immers zien aankomen en kunnen wijselijk besluiten de maandag te mijden vanwege de topdrukte in de apotheek. Dit mechanisme blijkt niet te werken. In 2001 betrof 2 op de 3 voorschriften een herhaalrecept, in 2005 is dat gestegen naar 3 op de 4 voorschriften. Deze verhouding is niet afhankelijk van de dag van de week. Op maandag verwerken de openbare apotheken net zoveel herhaalrecepten als op iedere andere doordeweekse dag.

1. Een aantal conclusies in dit artikel is strikter geformuleerd dan op basis van de SFK-gegevens vastgesteld kan worden en dient in een bredere context te worden opgevat. De verstrekkingsgegevens waarover de SFK beschikt, bevatten alleen de datum waarop een geneesmiddel in het computersysteem is vastgelegd. Meestal is dit ook de datum waarop het geneesmiddel wordt verstrekt, maar dit hoeft niet het geval te zijn. De suggestie dat veel mensen de apotheek op maandag bezoeken is voorbarig, maar een en ander neemt niet weg dat de werkdruk in de apotheek op maandag erg groot is.

Figuur 1: gemiddeld aantal afgeleverde middelen per apotheek per dag in 2001 respectievelijk 2005