Trends bij astma/COPD

Het aantal astmapatiënten in Nederland neemt af. De Volkskrant meldt op 24 september 2005 dat het percentage astmapatiënten onder de Nederlandse bevolking tot 45 jaar aan het afnemen is na een aanvankelijke stijging tot 1998. Met name in de leeftijdscategorie tot 15 jaar wordt een aanmerkelijke daling gezien, namelijk van bijna 6,4 % in 1998 tot 5,4% in 2002.

Trends

Dit was aanleiding voor de Stichting Farmaceutische Kengetallen (SFK) om te onderzoeken of dergelijke patronen herkenbaar zijn in de geneesmiddelenverstrekkingsgegevens waarover de SFK beschikt. Omdat de SFK niet beschikt over aan leeftijd gekoppelde gegevens over de periode voor 2000 zijn in figuur 1 de cijfers weergegeven vanaf dat jaar.
De SFK signaleert dat de indices van het aantal verstrekkingen aan geneesmiddelen, die bij astma/COPD worden gebruikt, per leeftijdscategorie een wisselend beeld vertonen. De verschillen zijn weliswaar klein, maar er is sprake van een stijging met bijna 10% in de leeftijdscategorieën van 11 t/m 20 jaar en die van 41 t/m 65 jaar, van gelijkblijvend gebruik voor de 65-plussers en tot een afname van bijna 5% in de leeftijdscategorieën 0 t/m 10 en 21 t/m 41 jaar. Het totaal aantal astma/COPD gerelateerde voorschriften die via de openbare apotheek in Nederland werd verstrekt stijgt nog steeds, maar op dit moment erg langzaam (figuur 2). Wel nemen de kosten van de voorschriften, ondanks de convenanten, gestaag toe tot ruim € 50,- per voorschrift in het tweede kwartaal van 2005.

Aantal chronische gebruikers

De SFK introduceerde samen met het Wetenschappelijk Instituut van de Nederlandse Apotheken (WINAp) aan het begin van dit jaar de astma/COPD search, die elke aan de SFK-deelnemende apotheker de mogelijkheid biedt om patiënten die aan astma/COPD lijden beter te kunnen begeleiden (Pharmaceutisch Weekblad, Jaargang 140 Nr 2). Uit die search volgt dat er in Nederland in de periode die de 2de helft van 2004 en de 1ste helft van 2005 omvat, aan ongeveer 550.000 mensen van 12 jaar of ouder, 4 keer of vaker een middel bij astma/COPD is verstrekt.

Antibiotica en prednisolon

Met de search kan een aantal aspecten, dat een rol speelt rond het geneesmiddelengebruik bij astma/COPD-patiënten worden onderzocht. Bij de mensen die lijden aan astma/COPD kan het voorkomen dat de aandoening tijdelijk zo ernstig is (exacerbatie), dat aanvullende medicatie moet worden gebruikt. Dit kan zijn in de vorm van een antibioticumkuur of een korte orale (stoot)kuur van een corticosteroïd dat ontstekingsremmend werkt, bijvoorbeeld prednisolon. Er is gekeken naar patiënten die het afgelopen jaar 4 of meer keer astma/COPD medicatie hebben gekregen. Dan blijkt dat 18% van deze patiënten, 3 of meer keer een kuur met een antibioticum, dat vaak bij luchtwegklachten wordt gebruikt, of 3 of meer keer een stootkuur met een corticosteroïd heeft gehad. Uit de astma search blijkt verder dat 30% van deze groep patiënten mogelijk te weinig geneesmiddelen gebruikt voor een goede onderhoudstherapie bij astma/COPD.

Antischimmelmiddelen in mond en keel

Een geneesmiddelengroep die veel bij astma/COPD wordt gebruikt zijn de corticosteroïden die via inhalatoren in de luchtwegen van de patiënt worden toegediend. Het niet goed spoelen van de keel na gebruik van een inhalatiecorticosteroïd kan leiden tot de groei van schimmels in mond- en keelholte. Aan die patiënten wordt dan een kuur van een antischimmelmiddel voorgeschreven. In het eerste half jaar van 2005 was dat bij ongeveer 9400 patiënten, ongeveer 5 patiënten per apotheek, het geval. Uit de cijfers blijkt hoe belangrijk het is om het advies om na het gebruik van een inhalatie corticosteroïd de mond te spoelen op te volgen.

Figuur 1: geïndexeerd aantal voorschriften astma/COPD medicatie* (2000 = 100%)

Figuur 2: trend in astma/COPD medicatie