Zelfzorg liever op recept

Zelfzorgmaatregel

Vorig jaar besloot minister Hoogervorst van Volksgezondheid dat zelfzorggeneesmiddelen die door de arts op recept worden voorgeschreven, niet langer zouden worden vergoed via de zorgverzekeraar. Deze bezuinigingsmaatregel leidde in 2004 tot een besparing van € 60 miljoen op de verzekerde geneesmiddelenuitgaven. Uit onderzoek van de SFK bleek verder dat deze maatregel tot gevolg had dat patiënten bij bepaalde categorieën geneesmiddelen overstapten van zelfzorggeneesmiddelen naar receptplichtige geneesmiddelen die nog wel vergoed werden. Deze verschuivingen deden zich met name voor bij laxeermiddelen (bij obstipatie), calciumtabletten (bij kalktekort) en antihistaminica (onder meer bij hooikoorts). Per 1 januari 2005 heeft de minister de bezuinigingsmaatregel weer deels ongedaan gemaakt. Zelfzorggeneesmiddelen zoals laxantia, calciumtabletten, antihistaminica en motiliteitsremmende middelen (bij diarree) worden sinds begin dit jaar weer vergoed als er sprake is van langdurig gebruik (meer dan 6 maanden).

Laxeermiddelen

Sinds de jaarwisseling zit het gebruik van laxeermiddelen weer in de lift. Apotheken verstrekten in het eerste halfjaar 1,3 miljoen keer een laxeermiddel; 4% meer dan vorig jaar. Het gebruik ligt nog wel 5% onder het niveau van 2003. In totaal zal er dit jaar € 38 miljoen aan laxeermiddelen worden besteed in de openbare apotheek, waarvan € 25 miljoen aan receptplichtige (WTG) varianten (figuur 1).
In 2004 leidde de zelfzorgmaatregel tot een grootschalige verschuiving van goedkopere laxeermiddelen zoals lactulose, naar duurdere receptplichtige laxeermiddelen zoals Movicolon^® en Importal^®. De bijstelling van de maatregel per 1 januari van dit jaar heeft hieraan weinig veranderd. Het gebruik van lactulose en psylliumzaad neemt weliswaar toe, maar ligt nog altijd 25 tot 30% onder het niveau van 2003. Als gevolg van de prijsverlagingen die generieke leveranciers bij deze middelen hebben doorgevoerd, vallen de uitgaven zelfs 45% lager uit dan in 2003. Met name de uitgaven voor Movicolon^® blijven toenemen (+9%). Naar verwachting zal er dit jaar € 13 miljoen aan dit middel worden besteed in de openbare apotheek, ruim drie keer zo veel als in 2003.

Antihistaminica

De antihistaminica die het meest via de openbare apotheek worden verstrekt, zijn (levo)cetirizine en (des)loratadine. Aan deze middelen zal dit jaar € 30 miljoen worden uitgegeven in de apotheek. Dat is evenveel als in 2004 en € 5 miljoen minder dan in 2003. De wijziging van de vergoedingsstatus van cetirizine en loratadine leidde in 2004 tot een grootschalige verschuiving naar de wel vergoede WTG-varianten levocetirizine en desloratadine. In dit beeld is weinig veranderd (figuur 2).

Calciumtabletten

Het gebruik van calciumtabletten is gedurende de eerste 6 maanden van dit jaar spectaculair toegenomen. Het aantal recepten is vergeleken met vorig jaar gestegen van 320.000 naar 400.000. Als deze trend de rest van het jaar doorzet, stijgen de uitgaven voor deze middelen naar € 22 miljoen (figuur 3). Dat is € 4 miljoen meer dan vorig jaar en € 6 miljoen meer dan in 2003. De recente uitgaventoename komt volledig op het conto van de kauwtablet Calcichew D3^® (WTG, vergoed).

Figuur 1: uitgaven aan laxeermiddelen (in miljoenen euro’s)

Figuur 2: uitgaven aan levocetirizine en desloratadine versus cetirizine en loratadine (in miljoenen euro’s)

Figuur 3: uitgaven aan calciumtabletten (in miljoenen euro’s)