Nederlandse geneesmiddelenuitgaven ver onder West-Europees niveau

In 2004 is er via de Nederlandse openbare apotheken € 3.868 miljoen aan geneesmiddelen besteed. Dit is grofweg € 100 miljoen minder dan in 2003. De uitgavendaling in 2004 is toe te schrijven aan ingrepen van buitenaf door overheid en marktpartijen, waaronder de verlaging van de generieke geneesmiddelenprijzen in aansluiting op het convenant tussen VWS, de KNMP, Zorgverzekeraars Nederland en de Bogin, alsmede het verkleinen van het wettelijk verzekerde pakket. Het beheersen van de geneesmiddelenuitgaven vormt al jaren een centraal thema binnen het zorgbeleid van de overheid. Toch kan niet gezegd worden dat de geneesmiddelenuitgaven in ons land zo hoog zijn. Uit recent onderzoek van de Stichting Farmaceutische Kengetallen (SFK) blijkt dat de gemiddelde Nederlander (€ 275) ruim 20% minder uitgeeft aan geneesmiddelen dan de gemiddelde West-Europeaan (€ 352). Als de extramurale geneesmiddelenuitgaven worden gerelateerd aan de totale kosten van de gezondheidszorg, neemt Nederland wederom een bescheiden positie in te midden van de andere West-Europese landen.

Europese staartgroep

In Nederland zijn de geneesmiddelenuitgaven per hoofd van de bevolking lager dan in de meeste andere Europese landen. Dit is al jaren een vertrouwd beeld. Van de € 275 die de Nederlander gemiddeld in 2003 aan geneesmiddelen uitgaf in de openbare apotheek of bij de apotheekhoudende huisarts, is € 15 besteed aan door artsen voorgeschreven (zelfzorg)geneesmiddelen die niet worden vergoed door de zorgverzekeraar. In België is in 2003 gemiddeld € 347 per hoofd besteed aan geneesmiddelen, in Duitsland € 382 en in Frankrijk € 506. Het uitgavenpatroon in ons land ligt hiermee 20 tot 45% onder het uitgavenniveau van de buurlanden. In vergelijking met Groot-Brittannië en Denemarken waar de overheid een stringent prijsbeleid voert, liggen de uitgaven per hoofd van de bevolking in ons land 3 tot 20% hoger (figuur 1).

Aandeel binnen de gezondheidszorg

Als de uitgaven aan farmaceutische hulp worden gerelateerd aan de totale kosten van de gezondheidszorg, is Nederland weer één van de West-Europese landen met het laagste uitgavenaandeel. In 2003 had 10,1% van de totale zorgkosten in Nederland betrekking op uitgaven aan farmaceutische hulp. In Frankrijk is dit aandeel bijna dubbel zo hoog (figuur 2). In het algemeen kan worden geconcludeerd dat het aandeel van de uitgaven aan farmaceutische hulp groter is naarmate het land zuidelijker ligt.

Vergrijzing

De verschillen in geneesmiddelenconsumptie zijn voor een beperkt deel terug te voeren op de mate van vergrijzing van de bevolking in de diverse landen. In Nederland is 13,8% van de bevolking 65 jaar en ouder. In België en Duitsland ligt het aandeel 65-plussers met 17% een stuk hoger. In Frankrijk is 16% van de totale bevolking 65 jaar of ouder. De gemiddelde vergrijzinggraad voor de Europese Unie bedraagt 16,8% (EU-15, stand 2003). Een persoon van 65 jaar of ouder gebruikt in ons land driemaal zo veel geneesmiddelen als gemiddeld.

Weloverwogen

De belangrijkste verklaring voor de relatief lage geneesmiddelenuitgaven in Nederland betreft de terughoudendheid van de patiënt in het gebruik van geneesmiddelen. Daarbij komt dat artsen en apothekers in ons land zich vanaf de opleiding richten op een doelmatig geneesmiddelengebruik. Niet alle artsconsulten leiden ertoe dat een patiënt met een voorschrift de praktijk verlaat. In meer zuidelijk gelegen Europese landen daarentegen wordt tot wel in 90% van de gevallen een geneesmiddel voorgeschreven aan de patiënt.

Figuur 1: geneesmiddelenuitgaven via apotheekhoudenden per hoofd van de bevolking in 2003

Figuur 2: uitgaven farmaceutische hulp als aandeel in de uitgaven aan gezondheidszorg in 2003