Minder hulpmiddelen via de apotheken

De categorie medische hulpmiddelen omvat een sterk uiteenlopende groep producten, variërend van incontinentiematerialen, loophulpen en gehoorapparaten tot gebitsprothesen en elastische kousen. Niet alle hulpmiddelen worden door de apotheek geleverd en bij de marktsegmenten waarin de apotheek actief is, zijn er ook andere aanbieders. Het aandeel van de apotheken in de totale uitgaven aan hulpmiddelen wordt geschat op 20%.

Omzet slinkt

De medische hulpmiddelen vormen een beperkt onderdeel van het totale assortiment van een openbare apotheek. In 2004 verstrekte een gemiddelde openbare apotheek ruim 3.200 keer een hulpmiddel. Een jaar daarvoor was dit nog 3.500 keer. De afname van het aantal hulpmiddelenleveranties in combinatie met de groei van het aantal openbare apotheken maakt dat de omzet aan deze middelen met 2,4% is gedaald van € 123.000 naar € 120.000 per apotheek. Daarbij komt dat de apotheekmarges op hulpmiddelen steeds verder onder druk staan. Apotheken moeten steeds hogere kortingspercentages doorberekenen aan de zorgverzekeraar in de prijzen van hulpmiddelen. Deze percentages kunnen oplopen tot 15% of meer.

Minder incontinentie, meer diabetes

De helft van de omzet aan hulpmiddelen die via de apotheek worden afgeleverd, komt op het conto van de incontinentieabsorptiematerialen. In 2004 is er 3,4 miljoen keer een incontinentieartikel verstrekt voor een totaalbedrag van € 102 miljoen (verkoopprijs incl. BTW). Het aantal verstrekkingen ligt hiermee 10% lager dan in 2003, toen het aantal afleveringen nog 3,8 miljoen bedroeg. De uitgaven aan incontinentieartikelen liggen 6% lager dan in 2003 (figuur 1). Vermoedelijk verliezen de apotheken hier marktaandeel aan de leveranciers van incontinentiematerialen en thuiszorgorganisaties. Uit de SFK-cijfers blijkt dat de terugloop bij de incontinentieartikelen zich met name bij verzekeraar CZ voordoet. Vanaf 1 januari 2004 heeft CZ met een beperkt aantal leveranciers afspraken gemaakt en worden deze materialen bijna niet meer via de apotheken verstrekt.

Een andere belangrijke groep medische hulpmiddelen die via de openbare apotheek worden afgeleverd, betreft diabetestestmaterialen (17% van de verstrekkingen, 25% van de uitgaven). Evenals in het voorgaande jaar kent deze groep een sterke toename wat betreft afleveringen en uitgaven. In 2004 zijn er 740.000 keer diabetestestmaterialen verstrekt (+ 10%) voor in totaal € 50 miljoen (+ 14%; verkoopprijs incl. BTW).

Vooral ouderen

Uit cijfers van de Stichting Farmaceutische Kengetallen blijkt dat er in zes jaar tijd ruim anderhalf keer zoveel geld aan medische hulpmiddelen wordt besteed in de apotheek (figuur 2). Eén van de belangrijkste verklaringen voor deze structurele toename is de vergrijzing van de Nederlandse bevolking. Het zijn vooral ouderen die behoefte hebben aan medische hulpmiddelen. Van de 5,6 miljoen afleveringen in 2004 was tweederde bestemd voor een persoon van 65 jaar of ouder. Bij de incontinentiematerialen en urinezakken loopt het gebruiksaandeel van 65-plussers op tot 78%. Een oudere gebruikt gemiddeld 20 keer zo veel incontinentiematerialen als een persoon die jonger is dan 65 jaar. De vergrijzing heeft aldus een sterke invloed op de uitgavenontwikkeling bij medische hulpmiddelen.

Figuur 1: apotheekomzet hulpmiddelen naar productgroep in 2003 en 2004
(miljoenen euro’s, inclusief BTW)

Figuur 2: uitgaven aan medische hulpmiddelen via de openbare apotheek (miljoenen euro’s, inclusief BTW)