Chronisch gebruik neemt flink toe

Twee jaar geleden voerde de SFK een vergelijkbaar onderzoek uit. Toen bleef het aantal herhalingsrecepten steken op 74 miljoen, ofwel 68% van alle recepten. Het is overigens niet zo, dat patiënten per recept minder geneesmiddelen krijgen voorgeschreven met als gevolg dat ze vaker zouden moeten terugkomen voor een recept. De SFK constateert juist dat artsen per recept steeds grotere hoeveelheden van een geneesmiddel voorschrijven. Gemiddeld krijgt een patiënt nu voor 49 dagen geneesmiddelen mee naar huis. Twee jaar geleden was dit 46 dagen. Dit bevestigt het beeld dat steeds meer geneesmiddelen chronisch worden gebruikt. Eén van de verklaringen voor de toename van het chronisch gebruik is de vergrijzing. Juist op hogere leeftijd worden geneesmiddelen vaak langdurig gebruikt.

Methodiek

De SFK registreert op dit moment alle geneesmiddelenverstrekkingen van 1.535 van de 1.700 openbare apotheken in ons land. Aan de hand van een geanonimiseerd patiëntennummer beschikt de SFK over de medicatiehistorie van de apotheekbezoekers. De SFK kan een patiënt niet identificeren of volgen over verschillende apotheken. Het afgelopen jaar hebben de openbare apotheken 82 miljoen keer een geneesmiddel afgeleverd dat in het voorafgaande halfjaar ook al één of meerdere keren door de betreffende apotheek aan de betreffende patiënt was verstrekt. Bij 34 miljoen recepten was dit niet het geval. In die gevallen kan het zijn dat de patiënt het geneesmiddel voor het eerst heeft voorgeschreven gekregen, of dat de patiënt het geneesmiddel eerder via een andere apotheek betrokken heeft. Opvallend genoeg telde de SFK twee jaar geleden nog 35 miljoen 'eerste' recepten; een miljoen meer dan nu. Het is niet duidelijk in hoeverre toegenomen apotheektrouw hierbij een rol speelt. Eerder onderzoek van de SFK wees al uit dat de meeste patiënten erg trouw zijn aan de apotheek binnen de eigen woonwijk.

Ouderen vaak op herhaling

Het aandeel herhalingsrecepten is de afgelopen periode binnen alle leeftijdsgroepen toegenomen. Verhoudingsgewijs doet zich de sterkste toename voor bij kinderen in de leeftijd van 0 tot 10 jaar (van 28% in 2001, naar 35% in 2003). Dit wordt vooral verklaard door het toegenomen gebruik van astma/COPD-middelen binnen deze groep. In de leeftijdsgroep van 20 tot 40 jaar schommelt het percentage herhalingsrecepten rond de 54%. Boven de 40 jaar loopt het percentage snel op. Bij 65-plussers betreft inmiddels 83% (was 80%) van de verstrekte receptgeneesmiddelen een herhaling van een eerdere keer.

Meest gebruikte middelen

De meest gebruikte geneesmiddelen worden – niet geheel verwonderlijk – vaak bij herhaling verstrekt aan dezelfde patiënt (tabel 1). Binnen de top-10 voeren cholesterolverlagers (91%), bètablokkers (91%) en antidepressiva (90%) wat dat betreft de lijst aan. Bij NSAID’s (groep geneesmiddelen die tegelijkertijd pijn, koorts en ontstekingen bestrijden) blijft het percentage herhalingsrecepten beperkt tot 50%.

Tabel 1: percentage herhalingsrecepten* bij meest gebruikte receptgeneesmiddelen

* herhaalde verstrekking van hetzelfde geneesmiddel via dezelfde apotheek aan dezelfde patiënt