Antidepressivagebruik door jongeren daalt licht

De uitgaven aan antidepressiva zijn in 2003 teruggelopen tot € 166 miljoen, € 5 miljoen minder dan een jaar eerder. Het feit dat de uitgaven aan antidepressiva daalden, terwijl het gebruik toenam, hangt samen met prijsverlagingen bij het veelgebruikte antidepressivum paroxetine (Seroxat^®) waarvan sinds juli 2001 merkloze varianten beschikbaar zijn.

TCA’s, SSRI’s en overige antidepressiva

Binnen de antidepressiva kan onderscheid worden gemaakt tussen de tricyclische antidepressiva (TCA’s), de Selectieve Serotonine Heropname Remmers (Re-uptake Inhibitors; SSRI’s) en overige antidepressiva. De SSRI’s zijn in Nederland de meest gebruikte antidepressiva: 58% van de verstrekte antidepressiva is een SSRI, 22% betreft een TCA en 20% betreft een ander antidepressivum. De SSRI’s en de groep overige antidepressiva zijn aanzienlijk duurder dan de TCA’s. Gemiddeld kost een behandeling met een SSRI € 22 per maand; voor een antidepressivum uit de overige groep is dit € 29. Deze kosten zijn drie tot vier maal zo hoog als bij de TCA’s.

Koplopers

De SSRI paroxetine behoudt met 1,6 miljoen voorschriften de koppositie binnen de antidepressiva. Dit geneesmiddel wordt op afstand gevolgd door het TCA amitriptyline (600.000 voorschriften) en venlafaxine uit de overige groep (500.000 voorschriften). Door de prijsverlagingen bij paroxetine en het toenemend gebruik van de duurdere antidepressiva venlafaxine (Efexor^®) en mirtazapine (Remeron^®) uit de overige groep, zijn de uitgaven aan SSRI’s sinds 2002 afgenomen, terwijl bij de groep overige antidepressiva een gestage kostengroei te zien is (figuur 1).

Jongeren en antidepressiva

De afgelopen tijd is er veel aandacht geweest voor de risico’s die jongeren lopen bij het gebruik van antidepressiva. Uit klinische studies kwam naar voren dat het gebruik van paroxetine door kinderen en adolescenten leidt tot meer suïcidaal en agressief gedrag. Op advies van het centrale Europese geneesmiddelenagentschap EMEA/CPMP heeft het College ter Beoordeling van Geneesmiddelen (CBG) in april gesteld dat de SSRI paroxetine wordt afgeraden in de behandeling van jongeren tot 18 jaar. In een recente publicatie in de JAMA van onderzoekers van de Boston University wordt geconcludeerd dat het risico op suïcidaal gedrag onder jongeren bij gebruik van SSRI’s, zoals paroxetine, evenhoog is als bij ouderwetse antidepressiva (de TCA’s).

Nederlandse situatie

In Nederland hebben 5.700 jongeren in de leeftijd van 0 tot en met 18 jaar in de eerste maanden van 2004 een antidepressivum via de apotheek gekregen. De overgrote meerderheid is ouder dan 10 jaar (92%). Daarnaast hebben nog eens 4.000 personen van 19 of 20 jaar een antidepressivum ontvangen. In totaal is 2% van de 600.000 Nederlanders die antidepressiva gebruiken jonger dan 21 jaar. Jaarlijks leveren de openbare apotheken 84.000 keer een antidepressivum aan personen tot 21 jaar. Ten opzichte van het voorgaande jaar is dit een lichte daling. Uit de SFK-data blijkt verder dat aan kinderen tot 11 jaar de antidepressiva imipramine en amitriptyline veruit het meest worden voorgeschreven (tabel 1). Bij deze groep wordt het middel bij nachtelijk bedplassen toegepast.

Antidepressivagebruik door personen jonger dan 21 jaar is één van de onderwerpen die apothekers met het recent door de SFK en DGV geïntroduceerde FTO Praktijkprogramma Antidepressiva centraal kunnen stellen in het FTO.

Figuur 1: uitgavenontwikkeling van SSRI's, TCA's en overige antidepressiva (in miljoenen euro's)

Tabel 1: Top-3 antidepressiva bij jongeren in 2003