Geneesmiddelengebruik op hoge leeftijd

De komende vijftien jaar zal het aantal 65-plussers in ons land stijgen tot 3,1 miljoen. Eén op de vijf Nederlanders zal dan 65 jaar of ouder zijn. De vergrijzing leidt ertoe dat de totale geneesmiddelenuitgaven jaarlijks met € 26 miljoen extra stijgen. Omgerekend per hoofd van de bevolking komt dit neer op een structurele uitgaventoename van telkens € 1,75 per persoon per jaar.

Drievoudig

Het afgelopen jaar is er per Nederlander € 267 aan geneesmiddelen uitgegeven. Bij personen in de leeftijd van 65 tot en met 74 jaar gaat het om een bedrag van € 665 per individu (zie figuur 1). Bij ouderen van 75 jaar en ouder belopen de uitgaven inmiddels € 870 per persoon; meer dan drie keer zoveel als de gemiddelde Nederlander. De hogere uitgaven zijn terug te voeren op een navenant hoger aantal recepten dat voor ouderen wordt uitgeschreven (zie figuur 2). Bij ruim vier van de vijf recepten die 65-plussers inleveren bij de apotheek gaat het om een herhaling van een geneesmiddel dat zij eerder voorgeschreven hebben gekregen. De doorsnee 65-plusser gebruikt dagelijks drie verschillende geneesmiddelen naast elkaar.

Vaker gebruikt op hoge leeftijd

In 2003 is er voor € 4 miljard aan geneesmiddelen verstrekt via de openbare apotheek. Van dit bedrag is ruim € 1,5 miljard, ofwel 39%, terug te voeren op personen van 65 jaar en ouder. Bij bepaalde groepen geneesmiddelen bepalen ouderen zelfs het grootste deel van de totale geneesmiddelenuitgaven. Voorbeelden hiervan zijn ACE-remmers (bij hoge bloeddruk, 58% van de uitgaven aan deze middelen), antithrombotica (62%), botstructuur en botmineralisatie beïnvloedende middelen (68%) en middelen die gebruikt worden bij een goedaardige vergroting van de prostaat (72%).

Spectaculaire stijging cholesterolverlagers

Bij de 65-plussers is in 2003 het meeste geld gemoeid met het gebruik van maagzuurremmers (€ 156 miljoen). Hoewel het gebruik van deze middelen in de bewuste leeftijdsgroep met 11% is gestegen ten opzichte van het gebruik in het voorgaande jaar, bleef de uitgaventoename beperkt tot 1%. Dit hangt samen met de prijsverlagingen die zich hebben voorgedaan bij de veelgebruikte maagzuurremmer omeprazol. Het gebruik van cholesterolverlagers onder ouderen nam met maar liefst 24% toe, met als resultaat dat de uitgaven voor deze middelen met 18% zijn gestegen tot € 153 miljoen.

Nieuwe middelen

Een aantal geneesmiddelen dat relatief kort verkrijgbaar is in ons land heeft veel impact op de toename van de geneesmiddeluitgaven onder personen van 65 jaar en ouder. Zo vielen de uitgaven voor het astma/COPD-middel tiotropium (Spiriva®, 2002) met € 17 miljoen tweeënhalf keer zo hoog uit als in 2002. De uitgaven voor het middel darbepoetine alfa (Aranesp®, 2001) dat wordt gebruikt bij de behandeling van anemie ten gevolge van chronische nierinsufficiëntie verzesvoudigden tot € 10 miljoen, terwijl de uitgaven voor het middel esomeprazol (Nexium®, 2000, de S-isomeer van de maagzuurremmer omeprazol) en de bloedplaatjesaggregatieremmer clopidogrel (Plavix®, 1998) meer dan verdubbelden tot elk € 12 miljoen.

Meest gebruikt

Tot de meest gebruikte geneesmiddelen door ouderen in 2003 behoren de bloedplaatjesaggregatieremmer acetylsalicylzuur (1,4 miljoen voorschriften), het slaapmiddel temazepam (1,4 miljoen voorschriften), de pijnstiller paracetamol (1,2 miljoen voorschriften), de plaspil furosemide (1,2 miljoen voorschriften), de bètablokker metoprolol (1,2 miljoen voorschriften) en het kalmeringsmiddel oxazepam (1,2 miljoen voorschriften). Genoemde middelen worden doorgaans chronisch gebruikt door ouderen.

Figuur 1: Geneesmiddelenuitgaven naar leeftijd in 2003

Figuur 2: Geneesmiddelengebruik naar leeftijd in 2003 (in voorschriften)