Pantoprazol zet opmars voort

De maagzuurremmer pantoprazol wordt steeds vaker voorgeschreven. Binnen de categorie van de protonpompremmers bepaalt pantoprazol inmiddels een kwart van alle recepten (figuur 1). Bij de patiënten die voor het eerst zijn aangewezen op het gebruik van een protonpompremmer geven de medisch specialisten zelfs al vaker de voorkeur aan pantoprazol dan aan omeprazol. Het afgelopen jaar verliep het octrooi op het laatstgenoemde geneesmiddel. Het feit dat er sindsdien op omeprazol generiek hoge kortingen te behalen zijn, vormde naast het tekort binnen het geneesmiddelenbudget één van de belangrijkste drijfveren voor het ministerie van VWS om forse bezuinigen af te kondigen ten aanzien van de geneesmiddelenprijzen die apothekers in rekening mogen brengen. Door de opkomst van pantoprazol en – in iets mindere mate – esomeprazol dreigt het perspectief op het behalen van forse besparingen op het gebruik van maagzuurremmers snel te vervliegen.

Prijsdaling door maximumprijzen

Uit de cijfers van de Stichting Farmaceutische Kengetallen blijkt dat er jaarlijks € 340 miljoen aan maagzuuremmers wordt uitgegeven via de openbare apotheken. Bijna 90% van dit bedrag heeft betrekking op geneesmiddelen uit de categorie protonpompremmers. Tot deze categorie behoort het middel omeprazol, dat reeds lange tijd het geneesmiddel is waaraan in ons land het meeste geld wordt uitgegeven. In 2001 bedroeg de omzet van omeprazol € 225 miljoen (inclusief receptregelvergoeding). Het verlopen van het octrooi op dit geneesmiddel biedt perspectief op het behalen van forse prijsverlagingen. Tot op heden zijn de generieke versies van omeprazol, afhankelijk van de sterkte, gemiddeld 10 tot 13% goedkoper geprijsd dan het aanverwante merkgeneesmiddel Losec Mups^®. Onder invloed van de lagere wettelijke maximumprijzen die de overheid voor maart 2003 heeft aangekondigd, zullen de prijzen van omeprazol generiek overigens met 5% (capsule 10mg) tot 19% (capsule 40 mg) moeten dalen. Bij het huidige gebruik levert deze te verwachten prijsdaling een besparing van € 12 miljoen op jaarbasis op.

Verschuiving

Sinds het verlopen van het octrooi op omeprazol blijkt er sprake te zijn van een grote verschuiving in de voorschrijfvoorkeuren van artsen. Artsen kiezen steeds vaker een andere protonpompremmer. In het eerste kwartaal van 2001 betrof nog 73% van alle recepten binnen deze categorie het middel omeprazol, In het laatste kwartaal van 2002 is dit aandeel teruggelopen tot 58%. Omeprazol heeft veel marktaandeel verloren aan pantoprazol (nu 25% van alle recepten) en esomeprazol (nu 9% van alle recepten). Esomeprazol is overigens van dezelfde geneesmiddelenfabrikant die eerder omeprazol op de markt heeft gebracht.

Eerste keus specialisten

In 78% van de gevallen dat een protonpompremmer wordt verstrekt, is er sprake van een herhaling van een eerdere verstrekking. De afnemende voorkeur voor omeprazol komt sterker tot uitdrukking als gekeken wordt naar de patiënten die voor het eerst een protonpompremmer krijgen voorgeschreven respectievelijk de patiënten die op een andere protonpompremmer worden ingesteld. Bij deze recepten blijkt dat pantoprazol bij medisch specialisten inmiddels de eerste plaats inneemt met een aandeel van ruim 40% (figuur 2). Naar alle waarschijnlijkheid wordt dit percentage beïnvloedt door het intramurale inkoopbeleid van de ziekenhuisapothekers. Bij de huisartsen gaat in bijna de helft van alle gevallen de eerste voorkeur nog uit naar omeprazol. Ook hun voorkeur blijkt bij nieuwe gebruikers in toenemende mate uit te gaan naar pantoprazol en esomeprazol. De betreffende middelen worden bij de nieuwe gebruikers vaker voorgeschreven dan op het eerste gezicht blijkt uit de algemene gebruikscijfers. Derhalve mag verwacht worden dat de verschuiving in het gebruik van omeprazol naar pantoprazol en esomeprazol de komende tijd verder door zal zetten.

Figuur 1: percentage voorschriften pantoprazol binnen de categorie protonpompremmers

Bron: Stichting Farmaceutische Kengetallen

Figuur 2: eerste voorkeuren protonpompremmers huisartsen en specialisten
             december 2002