Paniek over generiek niet terecht

Het omzetaandeel van merkloze receptgeneesmiddelen is nauwelijks toegenomen sinds de wettelijke verlaging van de apotheekprijzen per 1 september jongstleden. Dit blijkt uit de meest recente onderzoekscijfers van de Stichting Farmaceutische Kengetallen (SFK).

Kort na invoering van de nieuwe clawbackmaatregel, de zogenaamde “Maatregel De Geus” - werd in de media gesuggereerd dat apothekers patiënten massaal zouden overzetten van merkgeneesmiddelen op merkloze geneesmiddelen. De angst van patiëntenverenigingen en specialitéfabrikanten dat zij op grote schaal de dupe worden van calculerende apothekers blijkt niet gegrond.

Marginale stijging generiek

Berekend tegen de officiële inkoopprijzen van de geneesmiddelenfabrikanten steeg het marktaandeel van merkloze receptgeneesmiddelen in de maand september van 24,4% tot 24,6% (figuur 1). Daar staat tegenover dat het omzetaandeel van merkloze receptgeneesmiddelen berekend tegen apotheekverkoopprijzen de afgelopen maand juist is gedaald tot 20%. Per 1 september zijn apothekers verplicht een veel hoger kortingspercentage door te berekenen bij merkloze receptgeneesmiddelen dan bij de merkgeneesmiddelen waarop nog een patent rust (de zogeheten single source-geneesmiddelen) is. De effectieve clawback komt bij single source-geneesmiddelen uit op gemiddeld 6% tegenover gemiddeld 29% bij multi source-geneesmiddelen. Het effectieve clawbackpercentage loopt uiteen van apotheek tot apotheek, afhankelijk van het voorschrijfbeleid van de betrokken artsen en de specifieke patiëntenpopulatie . Op dit moment leveren de apotheken in 49% van de gevallen een merkloos geneesmiddel af.

Hardlopers

De afgelopen twee jaar is het marktaandeel van merkloze geneesmiddelen gestegen door het verlopen van het patent op de maagzuurremmer omeprazol (maart 2002) en de cholesterolverlager simvastatine (mei 2003). Dit zijn de geneesmiddelen waarmee tot op heden de meeste uitgaven in ons land zijn gemoeid. Het marktaandeel van de generieke varianten van omeprazol en simvastatine bedraagt op dit moment 79% respectievelijk 91%. De bijstelling van de claw backmaatregel per 1 september heeft geen effect gehad op deze cijfers.

Mesalazine

Ook het marktaandeel van generieke varianten van mesalazine blijft constant op een niveau van 14%. Mesalazine wordt gebruikt bij patiënten met chronische darmontstekingen zoals de ziekte van Crohn. De tabletten zijn voorzien van een speciale omhulling, waardoor mesalazine per product op een andere plaats in het maagdarmkanaal vrijkomt. Ze zijn daardoor niet zonder meer onderling uitwisselbaar. Begin september verschenen er berichten in de krant dat diverse darmpatiënten in het ziekenhuis zouden zijn beland, omdat zij door apothekers werden overgezet op een (andere) generieke variant van mesalazine. Uit de cijfers van september blijkt niet dat apothekers een wezenlijk ander beleid zijn gaan voeren.

Penny wise

De SFK constateert dat het marktaandeel van merkgeneesmiddelen waarop nog een patent rust blijft toenemen. Het marktaandeel van single source-geneesmiddelen berekend tegen de lijstprijzen van de fabrikanten is de afgelopen 9 maanden gestegen van 59,4% tot 62,3%. Berekend tegen apotheekverkoopprijzen is het omzetaandeel van single-source geneesmiddelen gestegen tot bijna 70%. Zorgverzekeraars besteden nauwelijks aandacht aan deze ontwikkeling, zo blijkt uit onderzoek dat KPMG BEA in opdracht van het College van Zorgverzekeringen heeft verricht. Zij richten zich volgens KMPG BEA en masse op inkoopafspraken rond generieke geneesmiddelen - mede vanwege de publieke belangstelling voor dit onderwerp in de media. Overigens hebben de zorgverzekeraars zich niet geroerd in de discussie die patiëntenverenigingen en specialitéfabrikanten hebben opgeroepen rond generieke geneesmiddelen.

Figuur 1: marktaandeel generieke receptgeneesmiddelen in 2003 (omzet berekend tegen de apotheekinkoopprijs die vermeld is de G-Standaard)

Bron: Stichting Farmaceutische Kengetallen

Figuur 2: marktaandeel single-source receptgeneesmiddelen in 2003 (omzet berekend tegen de apotheekinkoopprijs die vermeld is de G-Standaard)