De anginapectorisspiegel

Het Wetenschappelijk Instituut Nederlandse Apothekers (WINAp) heeft samen met de Stichting Farmaceutische Kengetallen (SFK) een farmaco-epidemiologische patiëntensearch ontwikkeld, die apothekers in staat stelt om tekortkomingen in het medicatiebeleid van anginapectorispatiënten op te sporen, de 'AP-search'. Bij deze search wordt aandacht besteed aan vier groepen geneesmiddelen die bij angina pectoris worden gebruikt en waarvan het gebruik in de praktijk niet altijd optimaal is.

Met behulp van de 'AP-search' kan door het apotheekteam met relatief geringe inspanning aandacht worden besteed aan een optimale therapie van anginapectorispatiënten.

Antitrombotische preventie

Een bijkomend risico bij angina pectoris is de vorming van bloedstolsels. Ter preventie dienen anginapectorispatiënten antitrombotische geneesmiddelen te gebruiken. Met behulp van de 'AP-search' krijgt een apotheker een lijst van anginapectorispatiënten bij wie deze vorm van preventie niet wordt toegepast, momenteel gemiddeld ongeveer 30 per apotheek. In de loop der jaren krijgen steeds meer anginapectorispatiënten deze effectieve en goedkope preventie voorgeschreven, dit geldt in het bijzonder bij vrouwen. In 2001/2002 kreeg 84 % van de mannen deze preventie tegen 72% van de vrouwen, terwijl deze percentages in 1996/1997 nog 82 respectievelijk 63 bedroegen (figuur 1). Het verschil tussen mannen en vrouwen blijkt minder te worden, maar het is nog steeds zinvol om hieraan bij vrouwen extra aandacht te besteden omdat ze een even groot risico lopen als mannen.

Nitraten

Nitraten worden niet alleen gebruikt om snel verlichting te geven bij pijn op de borst (tabletje of spray onder tong) maar worden ook gebruikt om anginaklachten te voorkomen. Ze moeten dan wel dagelijks worden gebruikt. Van belang daarbij is dat er een nitraatvrije periode in acht moet worden genomen. Als nitraten in tablet- of capsulevorm worden gebruikt die meerdere keren per dag moeten worden ingenomen is het belangrijk dat de patiënt zelf let op de nitraatvrije periode. Uit de praktijk blijkt dat bijna de helft van deze patiënten, gemiddeld 33 per apotheek, hiermee geen rekening houdt. Het is zaak dat de apotheek de anginapectorispatiënten hier (nogmaals) op wijst.

Cholesterolverlagers (statinen)

Volgens een vorig jaar gepubliceerde studie in de Lancet is het zinvol, ongeacht de hoogte van het cholesterolgehalte in het bloed, alle anginapectorispatiënten met een statine te behandelen, een geneesmiddel dat de aanmaak van cholesterol remt. In een gemiddelde apotheek blijkt dat ca 85 anginapectorispatiënten in het eerste half jaar van 2003 niet met een statine werden behandeld.

Snelwerkende dihydropyridinen

Een apart probleem vormen de snelwerkende dihydropyridinen die nog al eens aan anginapectorispatiënten werden voorgeschreven. In toedieningsvormen met vertraagde afgifte is dat geen probleem, maar in een aantal studies uit het einde van de jaren negentig is aangetoond dat het gebruik van deze middelen in andere toedieningsvormen leidt tot een verhoogde kans op een hartaanval. Inmiddels wordt dan ook geadviseerd alleen middelen uit deze groep voor te schrijven die traag en langzaam werken. In het eerste half jaar van 2003 zijn deze middelen vrijwel altijd voorgeschreven aan AP patiënten. Slechts 1 à 2 patiënten per apotheek ontvingen verkeerde medicatie. Toch is het zinvol, en met de 'AP-search' eenvoudig, om ook deze patiënten op te sporen om ze over te kunnen laten zetten op een beter alternatief.

Totaaloverzicht

Alle onderdelen van de search kunnen door de apotheker apart worden uitgevoerd, maar er is ook een overzicht beschikbaar waarin per patiënt wordt samengevat op welke punten aandacht noodzakelijk is. Bij een patiënt kan bijvoorbeeld zowel de statine ontbreken als de antitrombotische preventie. Van iedere patiënt kan de recepthistorie van het laatste jaar opgeroepen worden en kan de apotheker zich inzicht in alle medicatie gerelateerde problemen van de patiënt verschaffen.

Apothekers kunnen zich voor de 'AP-search' opgeven bij de Stichting Farmaceutische Kengetallen, (tel 070-3737444). De kosten van deze search zijn € 45,- in 2003 (exclusief BTW). De search geeft steeds inzicht in de meest actuele situatie.

Figuur 1: anginapectorispatiënten met antitrombotische preventie