Stabiele toename bij hulpmiddelen

Het afgelopen jaar is de omzet van medische hulpmiddelen via de openbare apotheek met 9% gestegen. Het aantal verstrekkingen nam met 3% toe. In 2001 was er nog sprake van een omzetstijging van 14%. In vijf jaar tijd zijn de uitgaven aan medische hulpmiddelen via de openbare apotheek gestegen van € 113 miljoen (verkoopprijs, inclusief BTW) tot € 189 miljoen. Dit komt neer op een gemiddelde jaarlijkse stijging van 11%. Eén van de belangrijkste verklaringen voor de structurele toename van de uitgaven aan hulpmiddelen is de vergrijzing van de Nederlandse bevolking. Vooral ouderen hebben behoefte aan medische hulpmiddelen zoals incontinentiematerialen. In 2002 leverden de ruim 1.650 openbare apotheken in ons land 5,6 miljoen keer een hulpmiddel af. Dit komt neer op 3.400 verstrekkingen per apotheek. De medische hulpmiddelen vormen in die zin een beperkt onderdeel van het totale assortiment van een openbare apotheek. Ter vergelijking: in 2002 leverde een gemiddelde openbare apotheek 78.800 keer een geneesmiddel af. Daarbij komt dat de apotheekmarges op hulpmiddelen steeds verder onder druk staan. Apotheken worden geacht steeds hogere kortingspercentages door te berekenen aan de zorgverzekeraar. In diverse gevallen lopen deze percentages op tot 15% of meer.

De gemiddelde kosten per verstrekking stegen met ruim 5% tot € 34. Deze stijging is aan een samenstel van factoren toe te schrijven: prijsaanpassingen van producenten, per keer worden er grotere hoeveelheden hulpmiddelen verstrekt, verschuivende voorkeuren binnen het assortiment en een extra gebruikstoename bij de groep diabetestestmaterialen (bij deze groep bedragen de gemiddelde kosten per verstrekking € 68).

Productgroepen

De categorie medische hulpmiddelen betreft een sterk uiteenlopende groep producten variërend van incontinentiematerialen, loophulpen en gehoorapparaten tot gebitsprothesen en elastische kousen. Niet alle hulpmiddelen worden door de apotheek geleverd en bij de marktsegmenten waarin de apotheek actief is, is de apotheek niet de enige aanbieder. Het aandeel van de apotheken in de totale uitgaven aan medische hulpmiddelen in ons land wordt geschat op 20%.

De belangrijkste medische hulpmiddelen die via de openbare apotheek worden verstrekt (figuur 2), zijn incontinentiematerialen (65% van de verstrekkingen, 53% van de uitgaven) en diabetestestmaterialen (11% van de verstrekkingen, 21% van de kosten). De laatstgenoemde categorie vertoont met 13% de sterkste uitgaventoename. De afgelopen paar jaar besteden diverse apotheken extra aandacht aan de diabeteszorg in het kader van het Diabetes Checkproject dat door de KNMP geïnitieerd is.

De omzet aan stoma-artikelen stabiliseerde in de openbare apotheken. Vermoedelijk verliezen de apotheken hier marktaandeel aan de thuiszorgorganisaties.

Ouderen

Het overgrote deel van de hulpmiddelen wordt gebruikt door personen van 65 jaar of ouder. Van de 5,6 miljoen hulpmiddelenleveranties in 2002 was tweederde bestemd voor een persoon van 65 jaar of ouder.

Bij de incontinentiematerialen loopt het gebruiksaandeel van 65-plussers op tot 76%. Een oudere gebruikt gemiddeld 20 keer zo veel incontinentiematerialen als een persoon die jonger is dan 65 jaar. Dit verklaart waarom de vergrijzing zo’n sterke invloed heeft op de uitgavenontwikkeling bij medische hulpmiddelen.

Figuur 1: uitgaven na medische hulpmiddelen via de openbare apotheek (miljoenen euro's, inclusief BTW)

Bron: Stichting Farmaceutische Kengetallen

Figuur 2: uitgavenontwikkeling per productgroep