Migraineaanvallen

Het gebruik van middelen ter bestrijding van een migraineaanval is sinds 1997 fors toegenomen. Daarbij hebben de triptanen veel marktaandeel gewonnen. Deze ontwikkeling is ten koste gegaan van het middel ergotamine. De smelttablet als toedieningsvorm lijkt erg populair te zijn onder migrainepatiënten. 82% van de voorschriften wordt verstrekt aan een vrouw.

Behandeling migraineaanval

Om migraineaanvallen te bestijden staat een scala aan medicijnen ter beschikking. Pijnbestrijding met onder andere zelfzorggeneesmiddelen als paracetamol, acetylsalicylzuur en ibuprofen geven in voldoende hoge dosering in ruwweg de helft van de gevallen afdoende verlichting van de pijn. Ook andere analgetica kunnen ingezet worden om de pijn van een migraineaanval te bestrijden.

Werken deze niet voldoende, of hebben ze ernstige bijwerkingen, dan kunnen specifieke geneesmiddelen tegen migraine worden gebruikt. In het verleden was men aangewezen op. ergotamine maar sinds de ontdekking van de triptanen worden deze meer en meer toegepast.

Een migraineaanval gaat vaak samen met misselijkheid en braakaanvallen. Om een aanval te kunnen bestrijden moet de patiënt het antimigrainemiddel binnen kunnen houden. Daarom wordt vaak eerst een middel tegen misselijkheid, een anti-emeticum, gebruikt. Ook zijn er alternatieve toedieningsvormen voor de “tablet” geïntroduceerd, zoals injecties, neusspray en smelttablet die werkzaam zijn zonder te hoeven worden doorgeslikt.

Van ergotamine naar triptanen

Het gebruik van specifieke middelen tegen een migraineaanval is sinds 1997 fors toegenomen. In totaal ging het in 2002 om 620.000 voorschriften tegen 350.000 in 1997. De kosten zijn in die tijd meer dan verdubbeld, van € 23 miljoen in 1997 tot € 50 miljoen in 2002. Naast de toename in het totaal aantal voorschiften is het gebruik van ergotamine, dat veel bijwerkingen heeft, in de loop der tijd afgenomen ten gunste van de duurdere triptanen, die minder bijwerkingen kennen (figuur 1). In 1997 was het aandeel ergotamine nog 37% van de voorschriften, in 2002 was het aandeel teruggelopen tot 6%. De kosten van ergotamine zijn 36 eurocent per DDD, die van de triptanen varieert van € 4,96 (naratriptan) tot € 7,25 (sumatriptan).

Smelttablet in opkomst

Van alle middelen werd sumatriptan het meest gebruikt. Het aantal voorschriften sumatriptan is met meer dan 50% gestegen in de laatste 5 jaar. Desondanks is het aandeel sumatriptan onder de triptanen gedaald van meer dan 99% in 1997 tot 58% in 2002. Sterk in opkomst is rizatriptan, dat in 5 jaar een marktaandeel heeft opgebouwd van 23%. Rizatriptan heeft minder bijwerkingen dan sumatriptan en kan in de vorm van een smelttablet onder de tong worden toegepast. Het succes van rizatriptan lijkt voor een groot deel te danken te zijn aan die toedieningsvorm: 85% van de voorschriften in 2002 betrof een smelttablet.

Vrouwen hebben vaak hoofdpijn

Opvallend is dat vrouwen iets meer dan vier keer zoveel migrainegeneesmiddelen gebruiken dan mannen (figuur 2). Bekend is dat hormonale veranderingen tijdens de menstruele cyclus aanleiding kunnen geven tot een migraineaanval. Bij mannen vertonen migraineaanvallen een vergelijkbare samenhang met leeftijd. Ongeveer de helft van de triptanen-gebruikers gebruikt tussen de 4 en de 24 DDD’s per jaar. Dat komt grofweg overeen met eenmaal per kwartaal tot tweemaal per maand. Eén op de tien gebruikers gebruikt het een enkele keer per jaar. Bij 40% komt een migraineaanval vaker voor dan tweemaal per maand.

Figuur 1: verloop van het aantal voorschriften ter bestrijding van een migraineaanval

Bron: Stichting Farmaceutische Kengetallen

Figuur 2: het aantal voorschriften ter bestrijding van een migraineaanval naar geslacht en geboortejaar (2002)