Apothekers krijgen rekening gepresenteerd

Zo stelde het vorige kabinet dat de invoering van een Elektronisch Voorschrijfsysteem bij huisartsen en de invoering van de poliklinische budgettering bij ziekenhuizen vanaf 2003 € 240 miljoen zou besparen op de geneesmiddelenuitgaven. De genoemde maatregelen zijn echter jammerlijk mislukt. De samenstellers van het kabinet Balkenende legden hier nog een extra schepje bovenop. Door het verzekerde geneesmiddelenpakket te verkleinen zou nog eens € 280 miljoen extra bespaard kunnen worden. Met dergelijke plannen gaat politiek Den Haag niet graag de verkiezingen in. En zo gebeurt het dat Minister De Geus bij de apothekers aanklopt, om zijn budgetproblemen in één keer af te wentelen.

Claw back nieuwe stijl

Voormalig minister Bomhoff heeft de basis gelegd voor het besparingsvoorstel dat het ministerie van VWS onlangs lanceerde. In de geest van de politieke vernieuwing werd er gezocht naar een nieuw systeem voor de geneesmiddelenprijzen. De term “claw back” – het terughalen van inkoopvoordelen bij apotheekhoudenden – was taboe. Officieel spreekt het ministerie nu over het aanpassen van de declaratieprijzen van geneesmiddelen. In de praktijk is het niet meer dan een aanpassing van het huidige claw backsysteem. In plaats van een algemeen claw backpercentage voor alle geneesmiddelen, wil VWS nu een differentiatie maken naar gepatenteerde geneesmiddelen en geneesmiddelen waarvan het patent verlopen is. Uit juridische overwegingen spreekt VWS overigens liever over de marketingbegrippen “single source” en “multi source”. In zekere zin volgt VWS hiermee de systematiek die de KNMP, de beroepsorganisatie van apothekers, al eerder heeft voorgesteld. De KNMP was echter van mening dat nieuwe prijsregelgeving diende aan te grijpen bij de aanbieder van het product: de geneesmiddelenleverancier.

€ 200.000 per apotheek

Bij de patentgeneesmiddelen stelt VWS voor de claw back te verhogen tot 9%. Hierbij wordt nog open gelaten of bij deze geneesmiddelen de claw back wordt gemaximeerd. Nu geldt er een maximaal door apotheken in te leveren bedrag van € 6,80 per verstrekt geneesmiddel. Dit is bedoeld om te voorkomen dat apothekers onevenredig benadeeld worden bij geneesmiddelen waarop géén, dan wel nauwelijks kortingen te bedingen zijn. De claw back op uitpatentgeneesmiddelen wordt gekoppeld aan de lijstprijs van het corresponderende merkgeneesmiddel op 1 januari 2002. De nieuwe declaratieprijs voor uitpatentgeneesmiddelen die apotheken in rekening mogen brengen moet 40% onder dit niveau liggen.

Als dit systeem in extreme zin wordt doorgevoerd, zullen apotheekhoudenden € 600 miljoen worden gekort. De huidige claw backmaatregel brengt jaarlijks € 200 miljoen op. Per saldo moeten de apotheken dus € 400 miljoen extra inleveren. Dit komt neer op ruim € 200.000 per apotheek per jaar. Dit zal forse consequenties hebben voor de apotheken in ons land. VWS lijkt hiervoor geen oog te hebben. Men spreekt over een “ondernemingsrisico” voor de apotheker. Bij het opstellen van het besparingsvoorstel is VWS echter volledig voorbij gegaan aan het feit dat apothekers hun ondernemingsrisico moeten dragen vanuit de inkoopvoordelen die zij realiseren. De receptregelvergoeding houdt met dergelijke kosten en risico’s immers geen rekening.

Kaalslag onder apotheken

Veel apotheken, vooral de kleinere apotheekpraktijken, zullen moeite hebben om bij invoering van de VWS-maatregelen financieel het hoofd boven water te houden. Dit geldt in het bijzonder voor de apotheken die de afgelopen drie jaar zijn overgegaan op een nieuwe eigenaar. Naast de diverse apotheekketens die apotheken hebben opgekocht zijn er sinds 1 januari 2003 152 individuele apothekers geweest die gevestigd eigenaar van een apotheek zijn geworden. Hiervan is tweederde man. 88 startende apothekers zijn jonger dan 40 jaar (figuur 1).

Figuur 1: apothekers die sinds 1 januari 2000 eigenaar zijn geworden van een apotheek (naar leeftijd)