Uit patent straks uit de pen?

Met het vervallen van het octrooi lijken er aanzienlijke prijsvoordelen te behalen op de nieuwe merkloze varianten van omeprazol en simvastatine die op de markt zijn respectievelijk zullen worden gebracht. Zorgverzekeraars en overheid grijpen deze ontwikkeling gretig aan om de bestaande gaten in hun geneesmiddelenbudget te dichten. Een aantal zorgverzekeraars tracht omeprazol via een aanbestedingsprocedure zo goedkoop mogelijk in te kopen. De overheid onderzoekt de mogelijkheden voor een wettelijke prijsverlaging. De vraag is of deze partijen zich niet te snel rijk rekenen. Uit de cijfers van de Stichting Farmaceutische Kengetallen (SFK) blijkt dat artsen omeprazol inmiddels steeds minder vaak voorschrijven.

Protonpompremmers

Binnen de groep van maagzuurremmers zijn twee prominente subgroepen te onderscheiden: de H2-blokkers en de protonpompremmers. Omeprazol behoort tot de laatste categorie. Binnen de categorie van de protonpompremmers is omeprazol het enige middel waarvan inmiddels het octrooi is verlopen. De overige protonpompremmers zijn nog niet zo lang op de markt. Het gaat hierbij om lansoprazol (1993), pantoprazol (1995), rabeprazol (1998) en esomeprazol (2000). Het gezamenlijke marktaandeel van deze vier protonpompremmers stijgt op dit moment in sneltempo. Figuur 1 geeft de ontwikkeling weer van het gezamenlijke marktaandeel gemeten in genormeerde dagdoseringen (DDD: genormeerde dagdosering die de Wereld Gezondheidszorg Organisatie (WHO) heeft vastgesteld per geneesmiddel). Onderlinge prijsverschillen hebben bij deze berekening geen invloed op de gepresenteerde marktverhoudingen. In januari van dit jaar was het marktaandeel van de overige protonpompremmers minder dan 26%. In de maand september is dit al opgelopen tot ruim 30%.

1ste voorkeur verschuift

Bovengenoemde cijfers leggen de veranderende voorkeur van artsen nog niet in volle omvang bloot. Protonpompremmers zijn geneesmiddelen die chronisch worden gebruikt. In 79% van de gevallen dat de apotheek een bepaalde protonpompremmer verstrekt, betreft dit een herhaling van een eerdere verstrekking. De veranderende voorkeur van de artsen blijkt pas goed als gekeken wordt naar de patiënten die voor de eerste maal een protonpompremmer voorgeschreven hebben gekregen (figuur 2). Van alle eerste recepten neemt omeprazol inmiddels minder dan de helft voor zijn rekening. In 2001 betrof nog 7 op de 10 voorgeschreven protonpompremmers omeprazol. Vooral het marktaandeel van pantoprazol groeit gestaag (29% in september 2002). Leverancier Altana Pharma (voorheen opererend onder de naam Byk Nederland) ziet hierbij ongetwijfeld de nodige marketinginspanningen beloond worden.

Omeprazol generiek

Sinds maart van dit jaar bieden diverse generieke leveranciers omeprazol capsules aan tegen een prijs die gemiddeld 14% lager ligt dan de prijs van het merkgeneesmiddel Losec^®. In bijna tweederde van alle gevallen leveren de apothekers op dit moment een goedkopere generieke versie van omeprazol af. Het marktaandeel van omeprazol generiek stijgt nog wel, maar minder spectaculair als in het tweede kwartaal van dit jaar.

Figuur 1: gezamenlijke aandeel pantoprazol, lansoprazol, rabeprazol en esomeprazol binnen de categorie protonpompremmers (gemeten in DDD’s, 2002)

Figuur 2: eerste voorschriften protonpompremmers, september 2002