Succesvolle introducties

De geneesmiddelen die de afgelopen drie jaar zijn geïntroduceerd kosten gemiddeld tweeëneenhalf keer zo veel als het doorsneegeneesmiddel en bepalen inmiddels 5% van de collectieve geneesmiddelenuitgaven. Op jaarbasis gaat het hierbij om € 200 miljoen. Van dit bedrag is tweederde terug te voeren op 10 nieuwe geneesmiddelen. Voor de farmaceutische industrie is het van levensbelang om zich zo nu en dan in deze top-10 te nestelen (tabel 1).

Seretide^®

Het astma/COPD-middel Seretide^® (een combinatie van de luchtwegverwijder salmeterol en het lokaal werkende corticosteroïd fluticason, die beide al langer als afzonderlijk preparaat worden gebruikt) steekt qua omzet met kop en schouders uit boven de geneesmiddelen die sinds 1999 in Nederland zijn geregistreerd. Met een jaaromzet van € 42 miljoen (omzet via openbare apotheken) bezette het in 2001 al de zesde positie in het lijstje met de geneesmiddelen waaraan in ons land het meeste geld wordt uitgegeven. De omzet van Seretide^® neemt nog steeds flink toe. Gedurende de eerste zes maanden van dit jaar steeg de omzet met 43% ten opzichte van vorig jaar. Binnen de groep van tracheale middelen bepaalt Seretide^® inmiddels 21% van de totale uitgaven. Opmerkelijk is dat ondanks de sterke stijging van de omzet van Seretide^® de totale uitgavengroei binnen de categorie tracheale middelen (R03A en R03B) beperkter is dan de algemene toename van de geneesmiddelenuitgaven. AstraZenica heeft het voorbeeld van Glaxo in 2001 gevolgd met de introductie van Symbicort^®. Symbicort^® betreft een combinatie van het luchtwegverwijdend middel formoterol (Oxis^®) met de corticosteroïde budesonide (Pulmicort^®).

Vioxx^®

Bij de introductie op de Nederlandse markt was Vioxx^® (rofecoxib) alleen geregistreerd voor de bestrijding van pijn bij artrose aan heup- en kniegewrichten. Begin 2001 meldde het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM) dat huisartsen Vioxx^® in veruit de meeste gevallen buiten de geregistreerde indicatie als pijnstiller voorschrijven. De artsen liepen vooruit op de uitbreiding van de geregistreerde indicatie van rofecoxib voor bestrijding van acute pijn begin dit jaar. In de loop van 2001 leek de toename in het gebruik van Vioxx^® te stagneren (figuur1), maar sinds maart van dit jaar zit het gebruik van Vioxx^® weer in de lift.

Opmerkelijk is dat bij de oorspronkelijke indicatie de adviesdosering 12,5mg per dag bedroeg terwijl voor de nieuwe indicatie een adviesdosering van 50 mg per dag geldt. Patiënten hoeven voor de tabletten van 25mg niet bij te betalen, terwijl het geneesmiddelenvergoedingssysteem voorschrijft dat voor een doosje van 30 tabletten van 12,5 mg een eigen bijdrage van € 18 geldt. Deze variant wordt waarschijnlijk om die reden nauwelijks verstrekt (2% van alle gevallen). Opvallend is verder dat de tabletten met een hoeveelheid van 50 mg rofecoxib door de fabrikant MSD al wel sinds januari van dit jaar zijn geregistreerd, maar tot op heden nog niet in de handel zijn gebracht.

Nexium^®

In 2000 bracht producent AstraZeneca een variant op de maagzuurremmer omeprazol (Losec^®) op de markt. Esomeprazol (Nexium^®) is de S-isomeer van omeprazol. Het middel is evenals omeprazol geregistreerd voor de behandeling van refluxoesofagitis (een ontsteking van de slokdarm door terugvloeiend maagzuur) en, in combinatie met antibiotica, ter behandeling van een ontsteking aan de maag of de twaalfvingerige darm die veroorzaakt wordt door de bacterie Helicobacter pylori. In tegenstelling tot andere maagzuurremmers binnen de klasse van de protonpompremmers is Nexium^® ook geregistreerd voor de (on demand) behandeling van opspelend maagzuur. Volgens het Geneesmiddelenbulletin toont het gepubliceerde klinische onderzoek aan dat het middel zich niet wezenlijk onderscheidt van omeprazol. Sinds april dit jaar is omeprazol generiek verkrijgbaar. In juni leverden de openbare apotheken reeds in de helft van de gevallen omeprazol generiek af. AstraZeneca heeft de omzet van Losec^® (MUPS) al met 50% zien dalen. Vorig jaar bedroeg de omzet van deze blockbuster nog € 202 miljoen. De € 6,6 miljoen omzet aan Nexium^® in het eerste halfjaar van 2002 steekt hier schril tegen af.

Tabel 1: Top-10 recent geïntroduceerde geneesmiddelen, 1ste halfjaar 2002

Figuur 1: uitgaven aan rofecoxib via apotheken