Slaapmiddelen voor eigen rekening?

Al wordt betwist dat eigen bijdragen de zorgvraag remmen, is het duidelijk dat de overheid op deze wijze kosten kan besparen op het zorgbudget mits de regelingen administratief gezien niet nodeloos ingewikkeld in elkaar zitten. Het lijkt dan ook een kwestie van tijd dat de Trechter van Dunning weer wordt opgepoetst en de vergoeding van de anticonceptiepil (€ 72 miljoen) en slaapmiddelen (€ 47 miljoen) opnieuw ter discussie komt te staan. In maart 2002 pleitte DGV, het Nederlands instituut voor verantwoord geneesmiddelengebruik, al voor het niet altijd vergoeden van benzodiazepines, waartoe de slaapmiddelen behoren, om zo het ongewenst gebruik hiervan terug te dringen.

Vrouwen meer slaapproblemen

Uit de cijfers van de Stichting Farmaceutische Kengetallen (SFK) blijkt dat in het eerste kwartaal van 2002 aan 560.000 personen een slaapmiddel (N05C Hypnotica en sedativa) via de openbare apotheek is verstrekt. Hieronder waren 390.000 vrouwen (70% van het totaal). Van de personen die slaapmiddelen gebruiken is ongeveer 90% 40 jaar of ouder. 175.000 gebruikers hebben een leeftijd van 75 jaar of hoger. In bijna alle leeftijdscategorieën zijn de uitgaven aan slaapmiddelen voor vrouwen ongeveer twee keer zo hoog als voor mannen (figuur 1).

Slaapmiddel vaak op herhaling

In 2001 leverden de openbare apotheken ruim 5 miljoen keer een slaapmiddel af. Gemiddeld kost een slaapmiddel € 9,36 per aflevering. Vergeleken met andere receptgeneesmiddelen (€ 29,26) is dit een laag bedrag. 90% van de gebruikte slaapmiddelen wordt voorgeschreven door een huisarts. Vaak gaat het hierbij om een herhalingsrecept. Onder de ruim 5 miljoen recepten voor slaapmiddelen zitten 4,4 miljoen vervolgrecepten. Dit cijfer onderstreept het feit dat het gebruik van slaapmiddelen snel leidt tot gewenning en afhankelijkheid. Overigens geldt dat voor alle benzodiazepines. Naast 5 miljoen slaapmiddelrecepten zijn er binnen deze groep ruim 5,8 miljoen recepten voor kalmeringsmiddelen. Volgens de Gezondheidsraad leidt langdurig gebruik van benzodiazepines tot een achteruitgang van de geheugenfunctie en neemt de alertheid van de gebruiker af. Samen met de spierverslappende eigenschappen van benzodiazepines resulteert dit in een verhoogde kans op heupfracturen als gevolg van valpartijen.

Meest gebruikte slaapmiddelen

Het meest gebruikte slaapmiddel is temazepam. Binnen het totale apotheekassortiment is dit zelfs één van de meest gebruikte geneesmiddelen. In 2001 ging temazepam 2,4 miljoen keer over de apotheekbalie. Andere veel gebruikte slaapmiddelen zijn nitrazepam, lormetazepam en zopiclon met elk ongeveer 550.000 verstrekkingen op jaarbasis. In het eerste kwartaal van 2002 daalde het gebruik van slaapmiddelen licht. Ten opzichte van het afgelopen jaar nam het gebruik met bijna 3% af.

Figuur 1: uitgaven aan slaapmiddelen in 2001 per hoofd van de bevolking