Schijn bedriegt

De ogenschijnlijke trendbreuk is opmerkelijk, omdat er op het eerste gezicht geen aanwijsbare reden lijkt te zijn voor de gematigde uitgavengroei in het eerste kwartaal van dit jaar. De overheid heeft de achterliggende maanden geen nieuwe bezuinigingsmaatregelen getroffen. Bij nadere analyse blijkt het verschil voor een belangrijk deel terug te voeren op een afwijkend weekpatroon in 2002.

Dinsdag minder in 2002

Op maandagen en dinsdagen worden de meeste receptgeneesmiddelen afgehaald in de apotheek, terwijl in het weekend slechts incidenteel een receptgeneesmiddel wordt verstrekt (figuur 2). Ten opzichte van het eerste kwartaal van 2001 telde dit jaar een dinsdag minder en een zondag meer. Zonder deze verschuiving zou de uitgavengroei op 8,4% zijn uitgekomen en de stijging van het aantal receptregels op 2,9%. In historisch perspectief kunnen deze uitkomsten nog altijd als gematigd stijgingspercentages worden aangemerkt. Naar verwachting zal de uitgavengroei in het tweede kwartaal van dit jaar weer aantrekken. In mei 2001 leidde de landelijke huisartsenstaking tot een incidentele besparing op de geneesmiddelenuitgaven van € 9 miljoen. Dit jaar zal zo'n effect zich in het tweede kwartaal niet voordoen. De incidentele kostenbesparing als gevolg van de huisartsenstaking wees uit dat het beschikbare zorgaanbod grote invloed heeft op de uiteindelijke zorgvraag. Het is niet duidelijk in hoeverre het groeiend tekort aan huisartsen in zijn algemeenheid invloed heeft op de ontwikkeling van de geneesmiddelenuitgaven.

Meningokokkenvaccins

Tegenover de gematigde uitgavengroei bij de geneesmiddelen die behoren tot het wettelijk verzekerde pakket staat een sterke stijging van de uitgaven aan geneesmiddelen die voor rekening van de patiënt zelf komen. In het eerste kwartaal van 2002 is er € 36 miljoen aan dergelijke middelen besteed. Dit is € 11 miljoen meer dan in het eerste kwartaal van 2001. Van het bedrag van € 11 miljoen is € 8 miljoen toe te schrijven aan meningokokkenvaccins. Vooruitlopend op het landelijke vaccinatieprogramma is er in het eerste kwartaal van dit jaar 250.000 keer een meningokokkenvaccin verstrekt via de openbare apotheek. In tegenstelling tot de inenting binnen het landelijke vaccinatieprogramma kwamen deze kosten nog voor rekening van de ouders zelf. Naast een heleboel extra werk heeft de onrust omtrent de meningokokken de apothekers ogenschijnlijk een extra zakcent opgeleverd. Maar ook hier bedriegt de schijn. Volgens de geldende tariefsystematiek zullen de extra receptregels met meningokokkenvaccin ertoe leiden dat de receptregelvergoeding voor het komend jaar op een lager niveau wordt vastgesteld. Zo komen deze extra verstrekkingen voor een deel ten laste van de apothekers zelf.

Figuur 1: toename geneesmiddelenuitgaven ten opzichte van het voorafgaande jaar

Figuur 2: aantal verstrekte receptgeneesmiddelen per dag in de gemiddelde apotheek (1ste kwartaal 2002)