Meer hulpmiddelen door vergrijzing

In vier jaar tijd wordt er ruim anderhalf keer zo veel geld uitgegeven aan medische hulpmiddelen (figuur 1). Eén van de belangrijkste verklaringen voor de structurele toename van de uitgaven aan hulpmiddelen is de vergrijzing van de Nederlandse bevolking. Vooral ouderen hebben behoefte aan medische hulpmiddelen zoals incontinentiematerialen. In 2001 verstrekten de openbare apotheken 5.450.000 keer een hulpmiddel; 350.000 verstrekkingen méér dan het jaar daarvoor.

20% van de totale kosten

De categorie medische hulpmiddelen betreft een sterk uiteenlopende groep producten variërend van incontinentiematerialen, loophulpen en gehoorapparaten tot gebitsprothesen en elastische kousen. Niet alle hulpmiddelen worden door de apotheek geleverd en bij de marktsegmenten waarin de apotheek actief is, is de apotheek niet de enige aanbieder. Op jaarbasis bedragen de kosten van medische hulpmiddelen in Nederland ongeveer € 800 miljoen. Hiervan wordt zo’n 20% besteed in de openbare apotheken.

Incontinentie en diabetes

De belangrijkste medische hulpmiddelen die via de openbare apotheek worden verstrekt (figuur 2), zijn incontinentiematerialen (65,5% van de verstrekkingen, 53,3% van de uitgaven) en diabetestestmaterialen (10,0% van de verstrekkingen, 19,5% van de kosten). De laatstgenoemde categorie vertoont de sterkste uitgaventoename. Het afgelopen jaar besteden diverse apotheken extra aandacht aan de diabeteszorg in het kader van het Diabetes Check-project dat door de KNMP geïnitieerd is.

De laatste jaren worden er minder stoma-artikelen via de apotheek verstrekt. Vermoedelijk verliezen de apotheken hier marktaandeel aan de thuiszorgorganisaties.

Ouderdom komt met gebreken

Het overgrote deel van de hulpmiddelen wordt gebruikt door personen van 65 jaar of ouder. Van de 5.450.000 hulpmiddelen die de apotheken het afgelopen jaar verstrekten, waren er 3.625.000 bestemd voor een gebruiker in deze leeftijdscategorie. Dit komt overeen met een gebruiksaandeel van 67%. Bij de incontinentiematerialen loopt het gebruiksaandeel van 65-plussers op tot 76%. Een oudere gebruikt gemiddeld 20 keer zo veel incontinentiematerialen als een persoon die jonger is dan 65 jaar. Dit verklaart waarom de vergrijzing zo’n sterke invloed heeft op de uitgavenontwikkeling bij medische hulpmiddelen.

Figuur 1: uitgaven aan medische hulpmiddelen via de apotheek in 2001 (miljoenen euro's, inclusief BTW)

Figuur 2: apotheekomzet hulpmiddelen naar productgroep in 2001