Toenemende vraag naar erectiepil

De toename is volledig toe te schrijven aan het gebruik van erectiepillen als sildenafil (Viagra®) en apomorfine (Uprima®). Het laatstgenoemde middel is sinds juli 2001 verkrijgbaar. Het gebruik van middelen die via een injectie in de penis worden toegediend, blijft de afgelopen jaren stabiel. Vorig jaar is er € 1 miljoen aan dergelijke middelen besteed. In tegenstelling tot de erectiepillen worden de penisinjecties doorgaans wel vergoed door de zorgverzekeraar. In het laatste kwartaal van 2001 registreerde de Stichting Farmaceutische Kengetallen 30.000 verschillende gebruikers van erectiemiddelen. 6.500 gebruikers waren 65 jaar of ouder.

Kleine piek in de zomermaanden

Sildenafil is veruit de populairste erectiepil. Het middel werd het afgelopen jaar 145.000 keer afgeleverd door een openbare apotheek. Nieuwkomer apomorfine is in de tweede helft van 2001 ongeveer 5.000 keer verstrekt. De middelen verschillen in werkwijze. Apomorfine versterkt het erectiesignaal vanuit de hersenen, terwijl sildenafil de vaatverwijdering stimuleert. Bij apomorfine houdt het effect ongeveer een uur aan. Het effect bij gebruik van sildenafil duurt ongeveer vier uur. In de maanden mei tot en met augustus worden de middelen iets vaker verstrekt dan normaal.

Viriel op hoge leeftijd

Tot de leeftijd van 40 jaar is het gebruik van erectiepillen onder mannen beperkt. Van de verstrekte pillen is 27% bestemd voor mannen van 65 jaar of ouder. In ruim 6% van de gevallen heeft de gebruiker een leeftijd van 75 jaar of ouder. Uitgedrukt in het aantal genormeerde dagdoseringen (Defined Daily Dosis, standaarddosering zoals is vastgesteld door de Wereld Gezondheidszorgorganisatie) wordt de erectiepil het meest gebruikt door mannen in de leeftijd van 55 jaar tot 64 jaar. In 2001 werden er in deze leeftijdscategorie gemiddeld 617 doseringen per 1.000 mannen verstrekt (figuur 2). Op hogere leeftijd daalt het relatieve gebruik uiteindelijk tot 218 doseringen per 1.000 mannen. Deze teruggang is terug te voeren op een afname van de gebruikerspopulatie. In een half procent van alle gevallen staat de verstrekking van het middel op naam van een vrouw.

Amsterdam springt eruit

In Amsterdam is het aandeel in verstrekkingen van de erectiepil op het totale geneesmiddelengebruik het dubbele van landelijke aandeel. In Den Haag en Rotterdam ligt het aantal verstrekkingen verhoudingsgewijs 30 tot 40% boven Hollands peil. In Friesland, Drenthe en de omgeving van Zwolle is het aandeel het laagst (ongeveer 40% onder het landelijk niveau). De verschillen zijn vermoedelijk voor een belangrijk deel terug te voeren op de grotere sociale controle op het platteland en de hogere mate van anonimiteit in de grote stad. Mogelijk speelt in Amsterdam ook het erotisch aanbod een rol.

Figuur 1: uitgaven aan middelen bij erectiestoornissen (miljoenen euro's)

Figuur 2: aantal genormeerde dagdoseringen sildenafil per 1.000 mannen in 2001