Hoge werkdruk in apotheken

Omgerekend in uren is het aantal apothekersassistenten per apotheek zelfs gedaald. Samen met de structurele stijging van het geneesmiddelengebruik en de toename van het aantal apotheekvestigingen in ons land is dit een van de belangrijkste verklaringen voor het bestaande tekort aan assistenten en de oplopende werkdruk in de apotheken. Historisch gezien is de werkdruk nog niet zo hoog geweest als nu. Diverse apotheken kampen met een groot aantal vacatures die moeilijk vervulbaar zijn. Uit onderzoek dat de Stichting Farmaceutische Kengetallen begin 2002 heeft verricht in opdracht van de Stichting Bedrijfsfonds Apotheken, blijkt dat 35% van de openbare apotheken een vacature voor een apothekersassistent heeft. Eén op de vijf vacatures staat al een jaar of langer open. Het duurt gemiddeld bijna een half jaar voordat een apotheek een vacature voor een apothekersassistent vervuld heeft.

Verwerkingsgraad

De verwerkingsgraad, het aantal voorschriften in relatie tot het aantal apothekersassistenten (omgerekend naar fulltime basis), is een goede maatstaf om te beoordelen of het personeelsbestand zich verhoudt tot de werkdruk in de apotheek. In 2001 is de gemiddelde verwerkingsgraad opgelopen tot 14.454 voorschriften per fulltime apothekersassistent. Dit is 3,7% hoger dan in 2000. Bij de berekening van de verwerkingsgraad wordt uitgegaan van de verstrekte WTG- en Buiten-WTG-geneesmiddelen ongeacht of deze vergoed worden door de zorgverzekeraar. Medische hulpmiddelen zoals stoma- en incontinentiematerialen en pure handverkoopartikelen die ook vrij verkrijgbaar zijn in drogisterij of supermarkt (en niet geregistreerd worden via het apotheekinformatiesysteem) worden niet meegeteld bij de vaststelling van de verwerkingsgraad.

Problemen in grote steden

Traditioneel ligt de verwerkingsgraad in plattelandsapotheken op een hoger niveau. De belangrijkste verklaring voor dit verschijnsel is het feit dat apotheken op het platteland te maken hebben met een beperktere groep voorschrijvers. De apothekers zijn daardoor beter in staat om afspraken te maken met de betrokken huisartsen omtrent het te voeren formularium en het vooraf doorgeven van recepten via fax of computer. Ook in 2001 is de verwerkingsgraad op het platteland nog 2% hoger dan het landelijk gemiddelde. Opvallend echter is het feit dat de verwerkingsgraden in de grote steden (meer dan 100.000 inwoners) het afgelopen jaar sterk is opgelopen. De verwerkingsgraad ligt daar inmiddels 11% boven het landelijk niveau. Vermoedelijk bestaat er in de grote steden een nog grotere schaarste aan apothekersassistenten. Men probeert hier de capaciteitsproblemen vooral op te vangen door het aantrekken van ondersteunende medewerkers.

Grote behoefte aan deeltijdwerk

Een fulltime apothekersassistent werkt 36 uur per week. De gemiddelde werkweek onder apothekersassistenten komt in 2001 uit op 26,3 uur per week. In vergelijking met een jaar geleden is dit een daling van 2,6%. Apothekersassistent is een typisch vrouwenberoep. Nederland telt slechts 118 mannelijke apothekersassistenten. Van alle apothekersassistenten werkt 34% fulltime. Twee jaar geleden had nog 42% van de apothekersassistenten een voltijdsbetrekking. Ruim 70% van de apothekersassistenten van 33 jaar en ouder werkt 3 dagen of minder.

Figuur 1: ontwikkeling verwerkingsgraad in de openbare apotheek

* de cijfers zijn omgerekend naar een 36-urige werkweek.