Generiek rukt verder op

Uit patent

Nieuw ontwikkelde merkgeneesmiddelen worden bij introductie op de markt beschermd door een octrooi. Op het moment dat het octrooi vervalt, kunnen merkloze varianten van het betreffende geneesmiddel op de markt worden gebracht. Bij die receptgeneesmiddelen waarvan generiek beschikbaar is, is het marktaandeel van generiek inmiddels gelijk aan 87%. Het uit patent lopen van een aantal veelgebruikte geneesmiddelen is de belangrijkste verklaring voor de opmars van merkloze geneesmiddelen gedurende de afgelopen paar jaar. Hierbij gaat het onder meer om ranitidine (1997, remt de maagzuurproductie), enalapril/enalaprilaat (1999, te gebruiken bij hoge bloeddruk), fluoxetine (1999, te gebruiken bij depressie) en paroxetine (2001, te gebruiken bij depressie). In november 2002 verloopt het octrooi op de maagzuurremmer omeprazol. Aan dit geneesmiddel wordt in ons land momenteel het meeste geld uitgegeven: € 214 miljoen in 2001.

Lagere prijzen

In het verleden waren generieke geneesmiddelen substantieel goedkoper geprijsd dan de originele merkgeneesmiddelen. In de eerst helft van de jaren negentig was een prijsvoordeel van 20% meer regel dan uitzondering. Door wettelijke prijsmaatregelen zoals de invoering van wettelijke maximumprijzen en de aan apothekers opgelegde claw-backmaatregel zijn de onderlinge prijsverschillen tussen specialité en generiek teruggelopen tot nauwelijks 4%. Leveranciers van generieke geneesmiddelen concurreren vooral op basis van inkoopvoordelen. In het Akkoord op Hoofdlijnen zijn de minister van Volksgezondheid en de KNMP, de beroepsorganisatie van apothekers, overeengekomen zich te zullen inzetten voor het bevorderen van prijsconcurrentie. Sinds december 2001 voeren de KNMP en het Ministerie van VWS intensief overleg over concurrentiebevorderende maatregelen die nog dit jaar hun beslag moeten krijgen. De maatregelen zouden in het bijzonder bij generieke geneesmiddelen moeten leiden tot een lagere prijsstelling. Het overleg tussen de KNMP en VWS loopt parallel aan initiatieven van enkele zorgverzekeraars. Deze initiatieven richten zich onder meer op het maken van separate inkoopafspraken rond geneesmiddelen die binnen afzienbare termijn uit octrooi lopen zoals het al eerder genoemde omeprazol.

Het juiste perspectief

Hoewel bij generieke geneesmiddelen substantiële prijsverlagingen haalbaar lijken, dienen deze besparingsvooruitzichten wel binnen het juiste perspectief geplaatst te worden. Van de totale uitgaven aan farmaceutische hulp heeft ‘slechts’ 16% betrekking op generieke geneesmiddelen. De meeste kosten en de belangrijkste kostenstijgingen zijn toe te schrijven aan nieuwe merkgeneesmiddelen die beschermd worden door een octrooi.

Figuur 1: door openbare apotheken verstrekte geneesmiddelen onderscheiden naar inkoopkanaal (in miljoenen voorschriften)