Nederlanders in een dip

Met het antidepressivum paroxetine (Seroxat^®) zijn de meeste kosten gemoeid (€ 63 miljoen). De Stichting Farmaceutische Kengetallen (SFK) signaleert dat het gebruik van deze geneesmiddelen al enkele jaren sterk stijgt. Vanaf 1997 is het aantal verstrekkingen met ruim 12% per jaar gestegen. In 2001 is deze stijging enigszins afgezwakt tot 9% (figuur 1).

Vooral vrouwen en ouderen

Antidepressiva worden niet alleen voorgeschreven ter behandeling van depressies, maar ook voor andere indicaties, zoals angst- en paniekstoornissen, slaapstoornissen en obsessieve stoornissen. Omgekeerd wordt aan mensen met een depressie ook vaak een ander geneesmiddel dan een antidepressivum verstrekt, zoals benzodiazepines.

In tweederde van de gevallen wordt een antidepressivum verstrekt aan een vrouw. Deze verhouding doet zich al voor op jonge leeftijd en wordt nog meer uitgesproken bij de oudere leeftijdscategorieën: in de leeftijdsgroepen van 65 jaar en ouder is driekwart tot 80% van de voorschriften van deze geneesmiddelen bestemd voor een vrouw (figuur 2). De meeste verstrekkingen van antidepressiva zijn bedoeld voor personen in de leeftijdscategorie van 41 tot en 54 jaar (32%).

Twee kampen

Binnen de antidepressiva kan onderscheid worden gemaakt tussen twee grote groepen op basis van respectievelijk de chemische structuur (TCA’s) en het werkingsmechanisme (SSRI’s). De tricyclische antidepressiva (TCA’s) zijn het langst op de geneesmiddelenmarkt verkrijgbaar en hun werking is beter bekend dan van de SSRI’s. De Selectieve Serotonine Heropname Remmers (Re-uptake Inhibitors; SSRI’s) worden echter het meest voorgeschreven in Nederland: 60% van de verstrekte antidepressiva is een SSRI, in een kwart van de gevallen wordt een TCA voorgeschreven en 15% heeft betrekking op een ander antidepressivum.

De SSRI’s zijn aanzienlijk duurder dan de TCA’s. Gemiddeld kost een geneesmiddel uit TCA-groep 25 eurocent per dagelijkse normdosering, terwijl dit bedrag voor een SSRI 87 eurocent bedraagt. Daarnaast worden SSRI’s gemiddeld voor een periode van 41 dagen voorgeschreven; voor TCA’s is dit 24 dagen. Hierdoor liggen de kosten per voorschrift voor SSRI’s zesmaal zo hoog.

Koploper binnen de antidepressiva is de SSRI paroxetine met 1,7 miljoen voorschriften, op afstand gevolgd door het TCA amitriptyline en door de SSRI fluoxetine als nummer drie.

Figuur 1: gebruik antidepressiva van 1997 tot 2001 in miljoenen voorschriften*

* stijging in %

Figuur 2: verdeling voorschriften antidepressiva over leeftijdscategorieën en geslacht