Calcium en vitamine D in de lift

Eind 2012 verscheen de NHG-standaard Fractuurpreventie. Hoewel de naam nieuw is, is de standaard dat niet. De standaard vervangt de NHG-standaard Osteoporose uit 2005, is herzien en komt in grote lijnen overeen met de multidisciplinaire CBO-richtlijn Osteoporose en Fractuurpreventie uit 2011. De focus is verschoven naar de fractuurrisico’s die met osteoporose gepaard gaan. Het behandelbeleid ten aanzien van de fractuurpreventie is afhankelijk van de ernst van het fractuurrisico. Bij een laag fractuurrisico volstaan leefstijladviezen; bij matige fractuurrisico’s komt suppletie van in eerste instantie alleen vitamine D3 en zo nodig ook calcium om de hoek kijken. Calcium is nodig voor de aanmaak van botten en vitamine D3 is op zijn beurt nodig voor de opname van calcium in het lichaam. Als het fractuurrisico hoog is, komt toevoeging van bisfosfonaten in aanmerking.

Gebruikers

Cijfers van de SFK laten zien dat het beleid van de NHG-standaard zijn weerslag al heeft gevonden in de praktijk van de afgelopen jaren. Het gebruik van geneesmiddelen met vitamine D3 en met calcium is sterk gestegen. Het aantal personen aan wie Nederlandse openbare apotheken geneesmiddelen uit het basispakket verstrekten met uitsluitend vitamine D3 (colecalciferol) is gestegen van 3000 in 2007 tot 235.000 vorig jaar. Het aantal gebruikers van calciumpreparaten die tot het basispakket zijn toegelaten, is in die periode met 75% gestegen van 285.000 tot 500.000 in 2012. Dit aantal omvat ook de gebruikers van vaste combinaties van calcium met colecalciferol (>85%). Ter vergelijking: het aantal mensen dat in 2007 in de apotheek een geneesmiddel met een bisfosfonaat kreeg, bedroeg 250.000. Vijf jaar later, in 2012, is dit aantal maar zeer beperkt gestegen tot 280.000.

Uitgaven

Met de toename van het aantal gebruikers van colecalciferol en calcium zijn ook de uitgaven voor de zorgverzekeringen gestegen. De uitgaven aan vergoedbare vitamine D – bestaande uit de materiaalkosten en de kosten voor de zorgverlening door de apotheek – bedroegen afgelopen jaar € 10 miljoen. Gelet op het aantal gebruikers van colecalciferol in 2007 zal het niet verbazen dat er in dat jaar nog geen € 50.000 aan het gebruik van vitamine D3 werd uitgegeven. De uitgaven aan calcium bedroegen in 2012 ruim € 50 miljoen. Dat is tweemaal zoveel als in 2007. Daarbij moet worden opgemerkt dat in 2007 van de hoeveelheid verstrekte calcium pas 58% in de vorm van een vaste combinatie met vitamine D werd verstrekt; in 2012 is dat opgelopen tot 87%. Ruim 70% van de uitgaven aan calcium, € 37 miljoen, komen op het conto van de vaste combinatiepreparaten van calcium en vitamine D van het merk CalciChew D3. Onder deze naam brengt de fabrikant receptplichtige kauwtabletten in de handel met verschillende hoeveelheden van beide werkzame stoffen.

Niet zomaar

Volgens de NHG-standaard komt niet iedereen zomaar voor extra calcium en vitamine D3 op doktersrecept in aanmerking. Mensen met een verhoogd fractuurrisico zal in eerste instantie worden geadviseerd om per dag ten minste 1000 tot 1200 mg calcium in de voeding tot zich te nemen. Dit komt neer op ongeveer vier zuivelconsumpties, zoals 4 glazen melk of 4 plakken kaas.
Vitamine D3 wordt onder invloed van zonlicht door de huid aangemaakt. Daarom wordt mensen ook geadviseerd naar buiten te gaan en gedeelten van de huid aan het licht bloot te stellen. Als het niet lukt om met genoemde leefstijladviezen voldoende calcium in het lichaam op te nemen, komt suppletie in de vorm van geneesmiddelen in aanmerking.

figuur 1: Het aantal gebruikers van vergoedbare geneesmiddelen met calcium en vitamine D3 (colecalciferol) sinds 2007

Vooral het gebruik van vitamine D neemt de laatste jaren erg sterk toe. Het merendeel van de calciumgebruikers gebruikt een vaste combinatie met vitamine D3.