Bisfosfonaatgebruik bij osteoporose neemt af

Worden bisfosfonaten steeds minder toegepast, het gebruik van vitamine D3 is in de afgelopen jaren juist sterk toegenomen. Het aantal gebruikers steeg van 110.000 in 2010 tot bijna 850.000 in 2015. Bovendien zijn er nog bijna een half miljoen gebruikers van vitamine D die het in een vaste combinatie met calcium innemen. Ook hierbij is sprake van een stijging, want in 2010 waren dat er nog 320.000.
Bovengenoemde ontwikkelingen sluiten aan op de gewijzigde behandeladviezen in de NHG-standaard Fractuurpreventie die eind 2012 verscheen. De standaard is vooral gericht op het verminderen van fractuurrisico’s. Dat is onder meer terug te vinden in het medicatiebeleid. Bij een laag fractuurrisico volstaan leefstijladviezen, bij matige fractuurrisico’s komt suppletie van vitamine D3 in aanmerking en zo nodig ook van calcium. Hoewel vitamine D3 door de mens zelf onder invloed van zonlicht in de huid wordt aangemaakt, is deze aanmaak bij risicopatiënten vaak onvoldoende. Vitamine D3 is nodig voor de opname van calcium in het lichaam en calcium is nodig voor de aanmaak van botten. Pas bij een hoog fractuurrisico kan toevoeging van bisfosfonaten overwogen worden.

Bisfosfonaten

Alendroninezuur is het meest gebruikte bisfosfonaat bij osteoporose. In 2015 gebruikte 55% van de bisfosfonaatgebruikers alendroninezuur 70 mg. Deze tablet moet eenmaal per week worden ingenomen. De variant met 10 mg is bedoeld voor dagelijkse inname en wordt door ongeveer 1% van de gebruikers geslikt. Risedroninezuur, het andere veel gebruikte bisfosfonaat, kent ook een wekelijkse en een dagelijkse variant, die door respectievelijk 20% en 0,3% van de bisfosfonaatgebruikers worden gebruikt. Bij de keuze voor een preparaat staan naast enkelvoudige producten ook combinaties ter beschikking. Zo zijn er vaste combinaties van alendroninezuur met vitamine D3 in één tablet, die wekelijks wordt ingenomen. Ook zijn er combinatieverpakkingen met enkelvoudige tabletten alendroninezuur en vaste combinaties van vitamine D3 en calcium. Daarvan neemt de patiënt op een vaste dag van de week de alendroninezuur in, en op de zes andere dagen de combinatie van vitamine-D3 en calcium. Dit is met bijna 6% gebruikers de meest toegepaste combinatievariant. Van risedroninezuur is een combinatieverpakking met daarnaast alleen calcium(carbonaat) in de handel.

FTO-ondersteuning

De SFK ondersteunt deelnemende apothekers bij de voorbereiding van het FTO over fractuurpreventie. In rapportages vinden apothekers antwoord op de vragen uit de FTO module met dezelfde naam van het Instituut voor Verantwoord Medicijngebruik (IVM). Ze geven inzicht in het voorschrijfbeleid bij bisfosfonaten, in de risicopatiënten die systemisch corticosteroïden gebruiken en in de patiënten die bisfosfonaten mogelijk langer dan de maximumtermijn van vijf jaar gebruiken.

Figuur 1: Ontwikkeling van aantal gebruikers van bisfosfonaten, vitamine D3 en calcium (2010-2015).

Het gebruik van vitamine D3 maakt een sterke stijging door